Thursday, August 20, 2020

ගැබී

The Long Road Home - Danielle Steel

ගැබී- කෝශලී සිරිචන්ද්‍ර

 

       ගැබී ප්‍රබන්ධයකි. එය ධෛර්ය, බලාපොරොත්තුව හා ආදරය පිළිබඳ දැනෙන කතාන්දරයකි. 

       අම්මාගේ සපත්තු වල තියුණු අඩි ශබ්දය ඇසෙනවිට ගැබ්‍රියෙල්ලා මවගේ ඇඳුම් අල්මාරියේ සැඟව සිටියාය. ඇය නිසැකවම තමාව සොයාගන්නා බවත් ඉන්පසු සිදුවෙන දේත් දැන දැනම ඇය එහි සැඟව සිටියාය. සැඟවෙන්නට තැනක් එම නිවසේ ඇයට නොවීය. මවගේ පහරදීම් වලින් ඇයව ගලවාගන්නට කිසිවෙකුත් එහි නොවීය.

    ඩැනියල් ස්ටීල් The Long Road Home ලියන්නට පටන් ගන්නේ කියවන කෙනෙකුට දරාගත් නොහැකි මට්ටමට මවගේ අමානුෂික පහරදීම් වලට ලක්වෙන දැරියකගෙනි. මුල් පරිච්ඡේදය කියවන විට පොත පැත්තකට දමන්නටත් මේ තරම් අමානුෂික මවක් හිතේ ඇඳගෙන ඇය මේවා කෙසේ ලීවාදැයි හිතෙන තරමටම එය මා සංවේදී කොට තිබුනි. එහෙත් මේ දැරියගේ ඉරණම කෙසේ විසඳේදැයි යන කුහුලෙන් යළි කියවන්නට සිතුනි.

            ඇය ඉපදුණු මොහොතේ සිටම ඇයට මවගෙන් වෛරය හැර වෙන කිසිවක් නොලැබෙන අතර, ඇගෙන් ලැබෙන පහර දීම් වලට හේතුව බොහෝ විට ඇය අහම්බෙන් යමක් බිම දැමූ නිසා හෝ ඇයගේ හැසිරීම මව සතුටු කිරීමට ප්‍රමාණවත් නොමැති නිසාය. ඇගේ පියා ඇය මවගෙන් ගලවා ගැනීමට කිසිවක් නොකරයි. ඇගේ මව ඇයට නිතර පහර දෙන්නේත් ඇගේ පියා ඒවා නොදැක්කා සේ ඉන්නේත් තමන්ගේ ඇති වැරදි නිසා යැයි ගැබී සිතයි. ඇගේ මව තනි වචනයකින් විග්‍රහ කලහොත් ඇය යක්ෂණියකි. ඇය සිය දරුවාට වෛර කළාය, ඇයට ඊර්ෂ්‍යා කළ අතර කුඩා දැරිය දුක් විඳිය යුත්තේ කෙසේදැයි ඇය දැන සිටියාය. අවුරුදු 9 කට පසු ඇගේ පියා ඔවුන් දෙදෙනා හැර ගිය විට ඇගේ මව ඇයව කන්‍යාරාමයේ තබා දෙවන විවාහයට යාමට තීරණය කරයි. 

         ගැබී ගේ මව ඇය වෙනුවෙන් කල හොඳ දෙයක් ඇත්නම් ඒ ඇයව කන්‍යාරාමයට බාර දීම පමනි. කන්‍යාරාමයේදී ඇයට පවුලක් ලැබේ, ආදරය හා රැකවරණය ලැබේ, ලිවීමට ඇති ඇගේ ආශාව අගය කෙරේ. නමුත් අතීතයේ භීෂණය ඇයව අත්හරින්නේ නැත. ඇයට 30 හැවිරිදි කඩවසම් පූජකවරයකු වන ජෝ කොනර්ස් මුණ ගැසෙන අතර වැඩි කල් නොගොස් ඔවුන් මිත්‍රත්වයක් ගොඩනඟා ගනී. අවසානයේදී එය ප්‍රේම සම්භන්ධයක් දක්වා දුර යයි. ඔවුන්ගේ ලෝකය තුළ ආදරය තහනම් නමුත් ඔවුන්  ඒ වෙනුවෙන් සටන් කිරීමට තීරණය කරයි. නැතහොත් පොත කියවාගෙන යද්දී අපට  සිතන්නේ එයයි. අපේ සිතුවිලි බිඳ දමමින්  ජෝ සියදිවි නසා ගන්නා අතර ගැබීට ඔහුගේ මරණයට හේතු වූයේ ඇයගේ වරදක් යැයි යන හැඟීම ඉතිරි වේ. ඇය ගැබ්ගෙන ඇති බව දැනගන්නා අතර ජෝගේ මරණය පිළිබඳ පුවත දරුණු ගබ්සාවකට තුඩු දෙයි. ඇයව කන්‍යාරාමයෙන් ඉවතට ඇද දමන අතර සෙමෙන් ඇය නිව්යෝර්ක්හි තමා වෙනුවෙන් නව ජීවිතයක් ගොඩනඟයි. ඇය නැවතී සිටීමට බෝඩිමක් සොයාගනී, එහිදී ඇයට වයස්ගත් මහාචාර්ය වරයෙක් හමුවන අතර ඔහු ඇයට දුවෙකුට මෙන් ආදරය කරයි., ඇයගේ ලේඛන කලාව දියුණුකරගැනීමට ඔහු ඇයට මඟ පෙන්වමින් ඇයට බොහෝ උපකාර කරයි. ඇයට ස්ටීව් නම් පෙම්වතෙක් හමුවේ. ඇය ඔහුට ආදරය නොකලත් ඔවුන් අතර සම්භන්දයක් ඇතිවේ. දැන් ඇය වෙනුවෙන් දේවල් සුමට වනු ඇතැයි පොත කියවන අපට සිතන විට, ඒ මිනිහා වංචාකාර මිනිසෙකු මිස අන් කිසිවක් නොවන බවත් ඔහු ඇය සමඟ සිටින්නේ ඇය උපයාගත් මුදල් සඳහා පමණක් බවත් ඇයට දැනගන්නට ලැබේ. මහාචාර්යවරයා ස්ටීව් ගේ රහස දැනගෙන ගැබීව අතහරින්නයැයි පවසයි. ස්ටීව්ගේ පහර දීමෙන් මහාචාර්යවරයා මියයයි. ඔහුගේ අවසන් කැමැත්ත අනුව ගැබීට විශාල මුදලක් හිමිවේ. ස්ටීව් එය ඉල්ලා ඇයට කරදර කරයි. ඇය එය ප්‍රතික්ෂෙප කරන විට ඔහු ඇයට දරුණු ලෙස පහර දී ඇයව මරා දමයි. ඇයව රෝහලට ගෙන යන අතර තරමක් ආශ්චර්යමත් ලෙස ඇගේ ජීවිතය බේරෙයි. ඇය සිටින රෝහලේ වෛද්‍ය පීටර් සමඟ මිත්‍ර වී එකිනෙකාට කැමති වීමට පටන් ගනී. අවසානයේදී, ගැබීට ඇගේ දෙමාපියන් ආදරය නොකිරීමට හේතුව සහ ඇය අතහැර දැමීමට හේතුව දැනගැනීමට උවමනා වේ. ඇය තම පියා බැලීමට ගොස් ඇයව බේරා ගැනීමට තරම් ශක්තියක් ඔහුට නොවූ බවත් තවමත් ඔහු දුර්වලයෙකු බවත් වටහා ගනී. ඉන්පසු ඇය කැලිෆෝනියාවේ සිටින තම මව හමුවීමට තීරණය කරයි. ඒ වනවිට ඇය මියගොස් වග ඇගේ සැමියාගෙන් දැනගන්නට ලැබේ.ඇගේ මව ආදරය කළ හැකි කාන්තාවක් නොවනබවත්, ඇය යක්ෂනියක් වැනි කාන්තාවක් බවත්  ඇගේ සුළු පියා දැන ගනී. ගේබ්‍රියෙලා අවසානයේ ඇගේ අතීත ජීවිතයෙන් මිදීම සොයා ගන්නා අතර වෛද්‍ය පීටර් සමඟ ඇය නව ආරම්භයක් කරා ගමන් කරයි.

                           මම ඩැනියෙල් ස්ටීල් ගේ පොත් කීපයක් කියවා තිබේ. ඒවායේ චරිත අතරින් දුක සිතෙනා සහ කියවනවිට කඳුලු සලන්නට සිතෙනා කතාවක් තිබුනේ ගැබ්‍රියෙල්ලාට පමනි. ඇගේ මව කොයිතරම් කුරිරුදැයි සිතුනි. ප්‍රබන්ධයක් උනත් ඇයට වෛරකරන්නට මට සිතුනි. එහෙත් ගැබ්‍රියෙල්ලා, ඇය අසරණ වන හැම මොහොතකම ශක්තිමත් වූවාය. කෙසේ හෝ ඇගේ ජීවිතය බේරාගත්තාය. එකකට පසු තවත් නරක දෙයක් ඇයට සිදු වන අතර ඇය ඒවා සමඟ පුදුම ලෙස සටන් කරයි. ජෝ කොනර්ස්, පූජකයා සහ ඇගේ පෙම්වතා ඇගේ පියාගේ චරිතයට සමාන චරිතයකි. මම ඔහුට අනුකම්පා කළත්, ඔහු බොහෝ මට්ටම්වල දුර්වලයෙක් විය. මම මෙම පොත අවසානය දක්වා කියවීමෙන් සතුටක් ලැබුවෙමි. පොත කියවා නොමැතිනම් ඔබත් කියවන්න. ආශිර්වාද ප්‍රකාශනයකි. 

My rating 5/5

Friday, August 14, 2020

සොරාගත් මතක



 Tell Me your Dreams - Sidney Sheldon

සොරාගත් මතක - කෝෂලී සිරිචන්ද්
ප්රධාන චරිත
ඈෂ්ලි පැටර්සන්, ඇලෙත් පීටර්ස්, ටෝනි ප්රෙස්කෝට්, ඩේවිඩ් සිංගර්, ස්ටීවන් පැටර්සන්, ගිල්බට් කේලර්, ජෙසී ක්විලර්
ඈෂ්ලි පැටර්සන් , සිලිකන් වැලී හි පිහිටි පරිගණක ග්රැෆික් සමාගමක සේවය කරන බුද්ධිමත් තරුණියකි. ඇය තනිකඩය, විනෝදශීලී නැත. තනිවම ඇගේ නිවසේ හුදකලාව ජීවත් වේ. කවුරුන් හෝ ඇය පසුපස එන බවක් ඇයට දැනෙන්නට පටන් ගනී. ටෝනි ප්රෙස්කෝට් සහ ඇලෙත් පීටර්ස් ඈෂ්ලිගේ සම සේවකයින් වේ.
ටෝනි අන්තර්ජාලයේ චැට් රූම් වලට ගොස් චැට් කරන්නට සහ ඩිස්කෝ ඩාන්ස් වලට ප්රිය කරයි. ඇලෙත් චිත්ර අඳින්නට සහ කෞතුකාගාර නරඹන්නට ප්රිය කරයි.
ඔවුන් දෙදෙනාම ඈෂ්ලිව ඇගේ ඒකාකාරී ජීවිතයෙන් මුදවා ගන්නට උත්සාහ කරති. ඈෂ්ලි, ටෝනි සහ ඇලෙත් ගේ නම් මිනීමරුම් කීපයකට ඈඳෙයි. එම මිනීමරුම් සියවසේ විකාර සහගත නඩු විභාගයකට මග පාදයි.
සිඩ්න් ෂෙල්ඩන් විසින් රචිත Tell Me Your Dreams කෘතිය "සොරාගත් මතක" ලෙස කෝෂලී සිරිචන්ද්ර විසින් සිංහලයට පරිවර්තනය කර ඇත. මෙම කෘතිය ප්රබන්ධයක් වන මුත් එයට සත්ය සිදුවීම් පදනම් වූ බව පැවසේ. මෙම පොත මම සැබවින්ම කියවා රස වින්ඳෙමි. ඊළඟට කුමක් වේදෝ යැයි කුතුහලයෙන් පෙළුනෙමි. අධිකරණය හෝ අපරාධ නීති ගැන දැනුමක් නැති වුවත් අධිකරණයක නඩුවක් අසන අවස්ථාවක් හිතෙන් මවා ගෙන පොත කියවීම අපහසු නැත. බහු පෞර්ෂ ආබාධය ( Dissociative identity disorder (DID) නම් මානසික රෝගී තත්ත්වයක් පිළිබඳ අසා නොතිබුනි. එක පුද්ගලයෙක් තුල පුද්ගලයන් කීප දෙනෙක් ජීවත්වීම සහ ඔවුන් ගතිගුණ වලින් එකිනෙකාට වෙනස්වීමත් යම් යම් අවස්ථාවල සැබෑ පුද්ගලයාගේ මනස අනෙකාට පාලනය කිරීමත් කලහැකි බව දැනගත්විට ගූගල් හරහා එම රෝගය පිළිබඳ කරුණු සෙවීම බොහෝ කුතුහලය දනවන්නක් විය.
ඈෂ්ලි කුඩා වියේදී සිය පියා විසින් අපහරණයට ලක් කොට තිබුනි. ඒ පිළිබඳ මව දැනුවත් කලද ඇය එය නොසකලා ඈෂ්ලිව නොසලකා හැර තිබුනි. එම හේතුවම ඇයව ඇයටත් හොරා මානසික රෝගියෙක් කර තිබුනි. අවසානයේ ඇයත් නොදැන ඇය විසින් පස් දෙනෙක්ව අමානුෂික විදිහට ඝාතනය කොට තිබුනි.
කියවලා නැති අය කියවන්න. ආශිර්වාද ප්රකාශනයක්.

Monday, June 29, 2020

කුමර කොබෙයි


                                      ශමෙල් ජයකොඩි මහත්මියගේ ඇමෙරිකා කියවා අවසන් වූ සැනෙන් "කුමර කොබෙයි" පොත ලැබුණි. "ඇමෙරිකා" පොතට වඩා වෙනස් කතාවක් "කුමර කොබෙයි" හි ගැබ්වී තිබේ. මා ඇගේ පොත් වලින් කියවා ඇත්තේ අනන්ත දේශය, ඇමෙරිකා සහ කුමර කොබෙයි පමනි. අනෙක් පොත් දෙකට වඩා "කුමර කොබෙයි" මාගේ සිත් ගත්තේ එහි කතා නායිකාවන් තිදෙනාගේ ගතිගුණ අඩු වැඩි වශයෙන් මා තුලත් තිබෙන නිසා යැයි සිතමි.
                                                       කැනඩාවේ වෙසෙන ශ්‍රී ලාංකික කාන්තාවන් තිදෙනෙක් මෝටර් රථයකින් ඇමරිකා මහද්වීපය හරහා යෙදෙන දින හතක චාරිකාවක් පදනම් කරගෙන මෙම පොත රචනා කර ඇත. එහි ප්‍රධාන කතා නායිකාව වන ඉන්දිකා කැනඩාවේ කෘෂි ආයතනයක රැකියාව කරන යම් යම් හේතු නිසා විවාහය ප්‍රමාද වූ අයෙකි. ඇයට සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ වල වීසා නොමැතිව රැඳී සිටින නොදුටු පෙම්වතෙක් සිටියි. කාන්තාවක් ලෙස දරුවන් ලබන සරු කාල සීමාවේ කෙලවරේ සිටින ඇයට විවාහ වන්නට හෝ දරුවෙක් ලබන්න යැයි මිතුරියන් ඉල්ලා සිටියි. ඇගේ පෙම්වතා කාලිංග බලන්නට ඇය ඇගේ මිතුරියන් වන නිර්මලා සහ අරුන්දතී සමග  ඇමරිකා මහාද්වීපය හරහා සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ යයි.
                                             චාරිකාව අතර තුරදී ඔවුන් තිදෙනාගේ ජීවිතය විටින් විට පර්ච්ඡේද වශයෙන් දිග හැරේ. ඔවුන්ගේ ජීවිත අසාර්ථක නැත. ඔවුන් කිසියම් මාර්ගයකින් ජීවිතයේ සාර්ථකත්වය ලැබූවන්ය. එහෙත් ඔවුන්ගේ ජීවිත තුල කඩා වැටීම්ද ඇත. 
                                         නිර්මලා දක්ෂ ව්‍යාපාරිකාවකි. දරුවන් දෙදෙනා සමග සාරවත් ජීවිතයක් ගත කරයි. එහෙත් ඇගේ සැමියාට අනියම් සබඳතා දෙකකි. දරුවන්ද සිටී. ඇය ඒ බව දැන දැනත් ඒ ඔහුගේ චරිත ස්වභාවය බව සිතා ඔහුට කැමති දෙයක් කරන්නට ඉඩදී දරුවන් සමග ජීවත්වෙයි.
                     අරුන්දතී ට දරුවන් දෙදෙනෙකි. ඇගේ පළමු සැමියා (වීසා ගැනීමට කරගත් විවාහයකි ) මිය ගොස්ය. ඔහුත් දැනුවත්ව ඇයගේ තිබූ සම්භන්දයෙන් ලැබුනු දරුවන් දෙදෙනා සමග ඇය ජීවත්වෙයි. සූදුවට හා බීමට  ඇබ්බැහිවී පුනරුත්තාපනය වන ඇගේ දරුවන්ගේ පියා ඇවිත් රැගෙන යන ලෙස ඔහුගේ පෙම්වතිය කරන ඉල්ලීම මත ඇය ඔහු සොයා ඉන්දිකාලගේ ගමනට එකතුවෙයි. අරුන්දතීට වෙනත් පෙම්වතෙකුද ඇත.
                            තුන් ආකාරයක ගති ගුණ ඇති කාන්තාවන් තිදෙනෙක් වටා ගෙතෙන මෙම කතාව මම එක හුස්මට කියවා අවසන් කලෙමි. ටිකින් ටික කියවා රස විඳින්නට නොහැකි තරම් එය මාව ආශක්ත කරගෙන තිබුනි.
             කාන්තාවන් වේවා, පිරිමින් වේවා අප ලෝකයට පෙන්වන අපේ ජීවිතයට වඩා හාත්පසින් වෙනස් කතාවක් අභ්‍යන්තරයේ තිබිය හැක. ජීවිතයේ කොටසක් සාර්ථක වෙද්දී කොටසක් අසාර්ථක විය හැක.
               ඔවුන්ගේ චාරිකාවේදී ඇමරිකාවේ නගර එහි සුවිශේෂී ස්ථාන සහ භූ විෂමතා, එහි ජන ජීවිතය පිළිබඳවද විස්තර කෙරේ. ඇමෙරිකා සහ කුමර කොබෙයි කියවූ පසු ඇමෙරිකාව පිළිබඳ මම මවාගෙන සිටි චිත්ත ස්වරූපය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් උනා. ඒ වගේම කතුවරිය අපේ මවු රට ලංකාව තරම් ජීවත් වෙන්න හොඳ රටක් නොමැතිබව නොකියා කියන බවත් වැටහුනා. 
         


               
  

Thursday, June 25, 2020

ඇමෙරිකා


ඇමෙරිකා- ශමෙල් ජයකොඩි

ශමෙල් ජයකොඩි මහත්මිය, ස්වර්ණ පුස්තක සම්මානයට කීප වතාවක්ම නිර්දේශ උන වෙනස් ආකාරයේ පොත් රචනා කරන ලේඛිකාවක්. පුස්තකාලයේ පොත් රාක්ක වලට එකතු වූ අලුත් පොත් අතරේ ඇගේ "ඇමෙරිකා" පොතත් තිබුනා. පොත කියවන පළවෙනි සාමාජිකයා වෙමින් පොත මම අරගෙන ආවා.
           විදෙස් රටකට ගිහින් ලංකාවට වඩා හොඳ ජීවිතයක් ලබාගන්න බොහෝ දෙනෙක් හීන මවනවා. ලංකාවේ ඉඳලා වැඩක් නෑ වෙන රටක පදිංචියට ගියොත් දරුවන්ටවත් හොඳ කලක් යයි කියලා කියන අයත් ඉන්නවා.  අපේ ගති සිරිත් සංස්කෘතික ලක්ෂණත් අරගෙන ගිහින් විදෙස් රටක පදිංචිවෙලා, වෙනස් සංස්කෘතියක් වෙනස් ජීවන රටාවක් වෙනස් මිනිසුන් අතරේ අපේ විදිහට ජීවත්වෙන්න ගිහාම ලොකු ඝට්ටනයකට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. 
                මෙම පොතේ කතා නායකයා සහ නායිකාවත් ඒ වගේ ලොකු ඝට්ටනයකට මුහුණ දෙනවා. හොඳ රැකියා ලැබුනත් මිල මුදල් ගෙවල් යාන වාහන සැප සම්පත් ලැබුනත් ඔවුන්ට එයින් තෘප්තියක් ලැබෙන්නෙ නැහැ. ඒ වගේම කතාව කියවාගෙන යනකොට අනිත් රටවල් වලින් පැමින ඇමෙරිකාවේ පදිංචි උන පුද්ගලයින් පවා ඔවුන්ගේ රටේ ජීවත්වූ ආකාරයට ජීවත් වෙන්න දරන උත්සාහයක් තමයි පෙන්වන්නේ. ඇමෙරිකාවේ මිනිස්සු නැහීගෙන වැඩ කරනවා , රජයට බදු ගෙවන ගමන් ඔවුන් බොහොමයක් දෙනා අග හිඟයෙන් තොර දිවියක් ගත කරනවා. සති අන්තයේ සහ නිවාඩු කාලයේ සංචාරයේ යෙදීමෙන් විවිධාකාර විනෝදාංශ වලට යොමුවෙලා සතුටු වෙනවා.
               ඔවුන්ගේ දරුවන්ට දෙමාපියන්ගේ බලපෑමෙන් තොර නිදහස් ජීවිතයක් තිබෙනවා. අපේ රටේ දරුවන් දෙමාපිය අනසක යටතේ ජීවත්වෙන දෙමාපියන්ට උවමනා දේවල් පමනක් කරන (සමහර වෙලාවට විවාහක දරුවන්ගේ ජීවිත පවා ගෙවෙන්නේ ඒ විදිහට ) දරුවන් කොටසක්. ප්‍රදීප් සහ නිලංකාට ඔවුන්ගේ දරුවා ඇමෙරිකාවේ දරුවන් විදිහට හැඩ ගැසී ජීවිතය විනාශ කරගනීදෝ යන බියෙන් ජීවත්වෙන්න සිදුවෙනවා.
                   බොහෝ වෙලාවට විදෙස් රටවල් වල ජීවත්වෙන අපේ රටේ අය ගොඩක් සුව පහසු ජීවිතයක් ගෙවන බව තමයි අපේ රටේ ජීවත්වෙන අය හිතාගෙන ඉන්නේ. ඒ වගේම විදෙස් රටවල ඉන්න බොහොමයක් දෙනා මවා පෙන්වන්නෙත් එහෙමයි. ඒ වගේ වාතාවරණයක් යටතේ කතුවරිය වෙනස් කෝණයකින් මේ පොත ලියනවා. කොටසක් ඒ රටේ සංස්කෘතියට හැඩ ගැහෙනවා ඇති. තමන්ගේ උපන් රට සහ ජීවත්වෙන රට සසඳන්නට යාමෙන් එහෙත් මෙහෙත් දෙදිහා ගැනම කලකිරීමක් තියන ප්‍රදීප් වගේ අයත් ඇති.
           කොහොමත් මිනිස්සු උනාම තමන්ට ජීවත්වෙන්න වෙන වටපිටාවට , රැකියා ස්ථානයට ආශ්‍රය කරන්න වෙන මිනිසුන්ගේ ජීවන රටාවට යම් ආකාරයකට හැඩගැසෙන්න, ගැලපෙන්න වෙනවා. එහෙම නැතුව අපි හුරුවෙලා තියන විදිහට ඒ තැන්වල හැසිරෙන්නත් අනිත් දේවල් සංසන්දනය කරන්නත් ගියොත් අපේ ජීවිත නීරස සහ අතෘප්තිමත් එකක් වෙන්න තියන ඉඩ වැඩියි.
                   ඕනෑම දේක හොඳ සහ නරක දෙකම තියනවා. අපි ගොඩක් වෙලාවට නරක ඉස්මතු කරගන්න උත්සාහ කලාට හොඳ ඉස්මතු කරගන්න උත්සාහ කරනවා අඩුයි. ඕනෑම දේක සුබ සහ හොඳ පැත්ත විතරක් බලනවා නම් නරක සහ අසු පැත්ත නොසකලා හරිනවානම් ජීවත්වෙන්න පහසුයි. මෙම කතාවේ ප්‍රදීප්ට ඒ දේ කරන්න බැරිවෙනවා. නිලංකා අදාල තැන අදාල විදිහට හැඩගැහෙන්න යම් තාක් දුරට සමත් වෙනවා. සහන් එරට සමාජය ගැන සහ ඔහුගේ දෙමාපියන් ගැනත් හොඳ වැටහීමකින් ඉන්නවා. 

"ලෝකේ කොහේ ගියත් මනුස්සයෝ කියන අය එකයි. හැමෝම ළඟ හොඳ නරක තියෙනවා. එහෙම හිතුවොත් ඔයාලට ඕනෑ තැනක සතුටෙන් ඉන්න පුළුවනි. "
               -සහන්-

                         පරිවර්තන පොත් කියවන්න හුරුවෙලා උන්න මට අපේ ලේඛිකාවකගේ වෙනස් ආකාරයේ පොතක් කියවන්න ලැබුනාට සතුටුයි. 

Monday, June 15, 2020

වුල්ෆන්


Add caption

වුල්ෆන්
පරිවර්තනය -උපාලි කන්නන්ගර මයා
The Wolfen - Whitley Strieber

වෙයාර් වුල්ෆ් යනු මිථ්යා සත්ත්වයෙකි. ලොව පුරා බොහෝ ත්රාසජනක කතා වලට මොවුන් මාතෘකාවක් වී ඇත. සමහර ජනප්රවාදයන්ට අනුව වෙයාර් වුල්ෆ් යනු පුන් සඳ පායා එන රාත්රියේදී වෘකයන් බවට පත්වෙන මිනිසුන් කොට්ඨාශයකි. මිනිසා සහ වෘකයන්ගේ විකෘති සංයෝගයකි. පෙනුම බිය කරුය. ලේ පිපාසිත තිරිසනුන්ය. මිනිසුන් දඩයම් කොට බුදිති.
වුල්ෆන් මට හම්බවෙන්නෙ පුස්තකාලෙන්. පුස්තකාලෙන් මම පොත අරන් එන්නෙ පොත කියවන්න අරගෙන යන පළවෙනි සාමාජිකයා විදිහට.
බෲක්ලීන් නගරයේ අතහැර දැමූ වාහන ගොඩ ගසා ඇති රථ ගාලක විනාශ කල යුතු වාහන සටහන් කරමින් සිටි පොලිස් නිලධාරීන් දෙදෙනෙක් කෲර ලෙස යම්කිසි පිරිසකගේ ප්රහාරයකින් මිය යනවා. ඒ ගැන පරීක්ෂණ පවත්වන්න බාරවෙන්නේ බෙකී නෙෆ් සහ ජෝජ් විල්සන් කියන රහස් පරීක්ෂක යුගලයට. ඔවුන් ඒ පිළිබඳ පරීක්ෂණ අරඹද්දී නගරයේ කීප තැනකම හුදකලා මිනිසුන් ඝාතනය කෙරෙනවා. මෙම මිනිස් ඝාතන කරන්නේ වෙයාර් වුල්ෆ් ලා කියලා ඔවුන් දැනගන්නවා. බුද්ධියක් සහ තියුණු ඉවක් තියන වුල්ෆන්ලාට ඔවුන් ජීවත්වෙන බව ලොවෙන් තව දුරටත් සඟවාගන්න උවමනා වෙනවා. ඒ නිසා ඔවුන් තීරණය කරනවා රහස් පරීක්ෂක යුවලව මරන්න. ඉතුරු ටික ලිව්වොත් වැඩක් නෑනෙ. කියවලා නැති අය කියවලාම බලන්න. පොත කියවලා හීනෙන් බය උනොත් ඔන්න අපි දන්නෙ නෑ. කෝකටත් කියලා වෙයාර් වුල්ෆ් කෙනෙක්ගෙ ෆොටෝ එකක් ඇමුණුවා.




Saturday, June 6, 2020

මාටින් ලූතර් කිං කනිෂ්ඨ



මාටින් ලූතර් කිං, කනිෂ්ඨ  (1929 ජනවාරි 15 උපත ලැබුවේ කනිෂ් මයිකල් ලූතර් කිං ලෙසිනි. නමුත් පසුව ඔහුගේ නම මාටින් ලෙස වෙනස් විය. ඔහුගේ සීයා 1914 සිට 1931 දක්වා සේවය කරමින්  ඇට්ලන්ටාහි එබෙනෙසර් බැප්ටිස්ට් පල්ලියේ දේවගැතිවරුන් ලෙස පවුලේ දීර්ඝ සේවා කාලය ආරම්භ කළේය; ඔහුගේ පියා එතැන් සිට  සේවය කර ඇති අතර 1960 සිට ඔහුගේ මරණය දක්වා මාටින් ලූතර් සම දේවගැතිවරයා ලෙස කටයුතු කළේය. මාටින් ලූතර් ජෝර්ජියාවේ වෙන් කරන ලද රජයේ පාසල්වලට ඇතුළත් වූ අතර වයස අවුරුදු පහළොවේ දී උසස් පාසලෙන් උපාධිය ලබා ගත්තේය. ඔහු 1948 දී ඇට්ලන්ටා හි කීර්තිමත් නීග්‍රෝ ආයතනයක් වන මෝර්හවුස් විද්‍යාලයෙන් B. A. උපාධිය ලබා ගත්තේය. ඔහුගේ පියා සහ සීයා යන දෙදෙනාම උපාධිය ලබා ඇත. පෙන්සිල්වේනියාවේ ක්‍රොසර් දේවධර්මීය සෙමනේරියේ වසර තුනක දේවධර්ම අධ්‍යයනයෙන් පසු සුදු ජාතික ජ්‍යෙෂ්ඨ පංතියක සභාපති ලෙස තේරී පත් වූ ඔහුට B.D. ක්‍රොසර් හි ශිෂ්‍යත්වය සමඟින් බොස්ටන් විශ්ව විද්‍යාලයේ උපාධි අධ්‍යයන කටයුතුවලට ඇතුළත් වූ අතර 1953 දී ආචාර්ය උපාධිය සඳහා පදිංචිය සම්පූර්ණ කර 1955 දී උපාධිය ලබා ගත්තේය. බොස්ටන්හිදී ඔහු කොරෙටා ස්කොට් හමුවී විවාහ විය.  පුතුන් දෙදෙනෙකු සහ දියණියන් දෙදෙනෙකු පවුල තුළ උපත ලැබීය.
          1954 දී මාටින් ලූතර් කිං ඇලබාමාහි මොන්ට්ගොමරි හි ඩෙක්ස්ටර් ඇවනියු බැප්ටිස්ට් පල්ලියේ දේවගැතිවරයා බවට පත්විය. සෑම විටම තම ජාතියේ සාමාජිකයන් සඳහා සිවිල් අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් ශක්තිමත් සේවකයෙකු වූ කිං මේ වන විට ජාතියේ ප්‍රමුඛතම සංවිධානයක් වන වර්ණවත් මිනිසුන්ගේ අභිවෘද්ධිය සඳහා වූ ජාතික සංගමයේ විධායක කමිටුවේ සාමාජිකයෙකි. 1955 දෙසැම්බරයේ මුල් භාගයේදී, එක්සත් ජනපදයේ සමකාලීන යුගයේ ප්‍රථම මහා නීග්‍රෝ අවිහිංසාවාදී උද්ඝෝෂණයේ නායකත්වය පිළිගැනීමට ඔහු සූදානම් විය. වර්ජනය දින 382 ක් පැවතුනි. 1956 දෙසැම්බර් 21 වන දින, එක්සත් ජනපදයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය  විසින් බස්රථ, නීග්‍රෝ සහ සුදු ජාතිකයින් වෙන් කිරීම අවශ්‍ය වන ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසුව, බස්රථ සමානව ධාවනය විය. වර්ජනය කළ මේ දිනවල කිං අත්අඩංගුවට ගනු ලැබීය, ඔහුගේ නිවසට බෝම්බ හෙලීය, පුද්ගලික අපයෝජනයට ලක්විය, නමුත් ඒ සමඟම ඔහු පළමු නිලයේ නීග්‍රෝ නායකයෙකු ලෙස ඉස්මතු විය.
          1957 දී ඔහු දක්ෂිණ ක්‍රිස්තියානි නායකත්ව සමුළුවේ සභාපතිවරයා ලෙස තේරී පත් විය. 1957 සිට 1968 දක්වා වූ අවුරුදු එකොළහක කාලය තුළ කිං සැතපුම් මිලියන හයකට වඩා වැඩි දුරක් ගමන් කර විසි පන්දහසකට අධික වාර ගණනක් කතා කළේය. මේ අතර ඔහු පොත් පහක් මෙන්ම ලිපි රාශියක්ද ලිවීය. මේ වසරවලදී ඔහු ඇලබාමා හි බර්මින්හැම්හි දැවැන්ත විරෝධතාවයකට නායකත්වය දුන් අතර එය මුළු ලෝකයේම අවධානයට ලක් වූ අතර ඔහු හෘද සාක්ෂියේ සන්ධානයක් ලෙස හැඳින්වීය. නීග්‍රෝ විප්ලවයේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයක් වන ඔහුගේ “බර්මින්හැම් බන්ධනාගාරයක ලිපිය” දිරිගැන්වීම; ඔහු නීග්‍රෝවරුන් ඡන්දදායකයින් ලෙස ලියාපදිංචි කිරීම සඳහා ඇලබාමා හි  සැලසුම් කළේය; 250,000 ක ජනතාවක් වොෂිංටන් ඩී.සී. වෙත සාමකාමී පාගමනක් මෙහෙයවූ ඔහු, “මට සිහිනයක් තිබේ” යනුවෙන් දේශනය කළ අතර, ඔහු ජනාධිපති ජෝන් එෆ් කෙනඩි සමඟ සාකච්ඡා කර ජනාධිපති ලින්ඩන් බී. ජොන්සන් වෙනුවෙන් උද් ඝෝෂනය කළේය. ඔහු විසි වතාවක්  අත්අඩංගුවට ගෙන අවම වශයෙන් හතර වතාවක් පහර දුන්නේය. ඔහුට ගෞරව උපාධි පහක් පිරිනමන ලදි. 1963 දී ටයිම් සඟරාව විසින් වසරේ මිනිසා ලෙස නම් කරන ලදී; ඇමරිකානු කළු ජාතිකයන්ගේ සංකේතාත්මක නායකයා පමණක් නොව ලෝක චරිතයක් ද විය.
         වයස අවුරුදු තිස් පහේදී, නොබෙල් සාම ත්‍යාගය ලැබූ ලාබාලම පුද්ගලයා වූයේ කනිෂ්ඨ  මාටින් ලූතර් කිං ය. තම තේරීම පිළිබඳව දැනුම් දුන් විට ඔහු ප්‍රකාශ කළේ ඩොලර් 54,123 ක ත්‍යාග මුදල සිවිල් අයිතිවාසිකම් ව්‍යාපාරයේ දියුණුව සඳහා භාර දෙන බවයි.

1968 අප්‍රියෙල් 4 වන දින සවස, ටෙනසිහි මෙම්ෆිස් හි පිහිටි ඔහුගේ මොටෙල් කාමරයේ බැල්කනියේ සිටගෙන සිටියදී, එම නගරයේ වැඩ වර්ජිත කුණු කම්කරුවන්ට අනුකම්පා කරමින් විරෝධතා පාගමනක් මෙහෙයවීමට නියමිතව සිටියදී ඔහු ඝාතනය කරන ලදී.

Tuesday, June 2, 2020

විලාසිතා ලොව පෙරළියක් කල ත්‍රිමාණ විලාසිතා


කොරෝනා වසංගතය හමුවේ ලොව සියලු ක්ෂේස්ත්‍ර වල අනාගතය අවිනිශ්චිත වී ඇති වකවානුවක විලාසිතා කර්මාන්තයේ හෝ විලාසිතා සංදර්ශනවල අනාගතය කෙබඳුදැයි අපට අනාවැකි පැවසිය නොහැක. නමුත් විලාසිතා නිර්මාණ ශිල්පිනී අනීෆා මුවෙම්බා පසුගිය දා විලාසිතා සංදර්ශන ලෝකයේ අලුත් පෙරළියක් ඇති කරන්නට සමත්විය. කොංගෝ මෝස්තර නිරූපිකාවක් වන ඇය සිය වෙළෙඳ සන්නාමය හනීෆා යොදාගෙන මැයි 22 වන සිකුරාදා ඉන්ස්ටග්‍රෑම් ලයිව් හි ත්‍රිමාණ ආකෘති හරහා සිය නවතම නිර්මාණ  එකතුව එළිදැක්වීය. 
     ත්‍රිමාණ ආකෘති යොදාගෙන විලාසිතා එකතුවක් එළිදැක්වීමේ අදහසක් ඇය තුල කලක සිට පැවතුනි. එහෙත් ඒ පිළිබඳ වැඩි දැනුමක් නොතිබූ හෙයින් ඇය එය ක්‍රියාවට නංවන්නට නොසිතුවාය. නොසිතූ ලෙස ලොව පුරා කොවිඩ්-19 වසංගතය පැතිරීමත් සමග ඇය සිය අදහස මුදුන්පත් කරගන්නට සිතුවාය. එහෙත් ලොව පවතින වසංගතය හමුවේ මිනිස් ජිවිත දහස් ගණනක් ලොවට අහිමී වෙද්දී දහස් ගණනක් රෝගී වෙද්දී විලාසිතා එකතුවක් ලොවට ප්‍රදර්ශනය කිරීම සුදුසුද සහ මිනිස්සු මොන අන්දමේ ප්‍රතිචාර දක්වාවීදෝයි යි අවිනිශ්චිත බියක් ඇයතුල තිබුනි.
           කෙසේවෙතත් අනීෆා විලාසිතා නිරූපන කලාවේ පෙරලියක් කරමින් ඇගේ පින්ක් ලේබල් විලාසිතා ත්‍රීඩී තාක්ෂණය ඔස්සේ ඉදිරිපත් කළාය. නිරූපන ශිල්පිනියක් නොමැතිව ඇගේ විලාසිතාවන්  අපූරුවට කැට් වෝක් ගමනින් එකින් එක ඉදිරිපත් වන්නට විය.
                 ඩිජිටල් විලාසිතා දැක්ම නිසැකවම සමාජ දුරස්ථ නීති රීති මඟහරවා ගත හැකි එක් ක්‍රමයකි. කෝවිඩ් -19 වේගයෙන් වර්ධනය වන බව මුවෙම්බාට ඇසුණු විට, ත්‍රිමාණ ආකෘති භාවිතා කරමින් සිය එකතුව දිගටම සැලසුම් කිරීමට ඇය තීරණය කළාය.
 “සැබෑ කාන්තාවන් නොමැතිව , කාන්තාවකගේ ගමන් ලාලිත්‍ය ඔපනැන්වෙන පරිදි  ඇඳුමක් ත්‍රිමාණ තාක්ෂණය ඔස්සේ ඇවිදින්නට සැලැස්වීම අභියෝගයක් වුවත් ඇය එය ජයගෙන තිබුනි. 
           මෙය ඉන්ස්ටග්‍රෑම් ඔස්සේ 213000 ක් නරඹා තිබූ අතර ලොව ප්‍රසිද්ධ නිරූපන ශිල්පිනියෝ එය අගය කොට තිබුනි.

Wednesday, May 27, 2020

තායිලන්තයේ කිඹුල් ගොවිපොළ


           
තායිලන්තය ලෝකයේ විශාලතම කිඹුල් ගොවිපලවල් කිහිපයකටම  නිවහනක  වන අතර, ඒවා නැරඹීමට පැමිනෙන සංචාරකයින්ට දැවැන්ත උරගයින් දැඩි හිරු රශ්මිය විඳින ආකාරය,  කුකුළු මස් සඳහා පොර කන ආකාරය මෙන්ම හරිත වර්ණ ජල තටාක වල පිහිනන ආකාරය දැක ගත හැක.
තායි ධීවර දෙපාර්තමේන්තුවේ සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව කිඹුලන් මිලියන 1.2 ක් පමණ ගොවිපලවල් දහසකට වැඩි ගණනක ජීවත් වෙති.
                 " ශ්‍රී අයුතයා කිඹුල් ගොවිපල" තායිලන්තයේ විශාලතම සමාගමක් වන අතර එය වසර 35 ක් තිස්සේ ක්‍රියාත්මක වේ.
එහි කිඹුලන් 150,000 ක් පමණ සිටින බවට ඇස්තමේන්තු කර ඇත. 
           ශ්‍රී අයුතයා, වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති වන සතුන් සහ ශාක විශේෂ පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම පිළිබඳ සම්මුතියේ  ලියාපදිංචි වී ඇති අතර, ඉහළ පෙළේ ගැනුම්කරු වන චීනය ඇතුළු රටවල් සඳහා ,  බරපතල තර්ජනයට ලක්ව ඇති සියළුම මිරිදිය කිඹුලන්ගෙන් 
 සාදන ලද නිෂ්පාදන නීත්‍යානුකූලව අපනයනය කිරීමට ඉඩ සලසයි.
               ශ්‍රී අයුතයා හි හිමිකරු  විචියන් රූආන්ග්නෙට් ය.  ඔහු පවසන ආකාරයට  ඔහුගේ ආයතනය එරට ජනතාවට  රැකියා උත්පාදනය කරමින් රටට ආදායමක් උපයා දෙයි. කිඹුලන් ඇති කිරීම සිට ඝාතනය, සම් පදම් කිරීම සහ කිඹුල් නිෂ්පාදන අපනයනය කිරීම දක්වා සියල්ල ඔවුන් විසින් කරනු ලැබේ.
           කිඹුල් සම් නිෂ්පාදන වලට බර්කින් විලාසිතාවේ අත්බෑග් ඇතුළත් වන අතර ඒවා බැට් 80,000 ක් (ඩොලර් 1,815) දක්වා අලෙවි වන අතර කිඹුල් ලෙදර් ඇඳුම් කට්ටල සඳහා ඩොලර් 200,000 ක් පමණ ලැබෙන බව විචියන් පවසයි.
                කිඹුල් මස් කිලෝග්‍රෑමයක් ඩොලර් 300 කට අලෙවි වේ. සෞඛ්‍යමය වාසි ඇති බවට විශ්වාස කරන බැවින් පෙති බවට පත් කරන උරගයින්ගේ පිත සහ රුධිරය පිළිවෙලින් කිලෝග්‍රෑමයකට ඩොලර් 40,000 ක් සහ ඩොලර් 500 ක් වේ.
           
              

Sunday, May 24, 2020

කෙන්යාවේ ගොවිපොළ වල ඇතිකරන කටුස්සෝ


 
බෝදිලිමා එහෙම නැත්නම් Chameleleon Zeylanicus කියන්නේ කටුසු විශේෂයක්. විලෝපිකයන්ගෙන් ජීවිතය ආරක්ෂා කරගන්න ඔවුන් සිටිනා ස්ථානය අනුව ශරීර පැහැය වෙනස්කර ගන්න මොවුන්ට සොබාදහමෙන් අපූරු හැකියාවක් ලබාදී තිබෙනවා.
         ලංකාවේ වගේම ලෝකයෙත් බෝදිලිමා ගැන නොයෙකුත් විශ්වාසයන් තියෙනවා. රාත්‍රියේදී බෝදිලිමා කෑගහන හඬ පිරිමින්ට පමනක් ඇසෙන බවත් ගැහැණුන්ට බය බෝදිලිමා පිරිමින් සොයා එන බවත් විශ්වාසයක් අපේ රටේත් ඇත. නමුත් කටූස්සන්ට ශබ්ද නිකුත් කල නොහැකි බව සත්ත්ව විද්‍යඥයෝ පවසති.
             කෙන්යාවේ ව්‍යාපාරයක් ලෙස බෝදිලිමන් වගා කරන බව ඇසුවොත් ඔබ පුදුම වේවි. ඒ වගේම මෙම කටුස්සන්  සුරතලයට ඇති කරන පුද්ගලයින් ලොව පුරා සිටින බව ඇසුවොත් ඔබ තවත් පුදුම වේවි. 
             මධ්‍යම කෙන්යාවේ කිරින්‍ යාගා දිස්ත්‍රික්කයේ ගොවීන් සමූහයක් දේශිය සහ ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළේ  අළෙවි කිරීමට  කටුස්සන් ඇති කරනු ලැබේ. ඔවුන් දේශීය වෙළෙඳ පොළෙහි වසරකට කටුස්සන් 2000 පමන අළෙවි කරති. හිතනා තරම් මේ ව්‍යාපාරය පහසු නැත. ලොව පුරා  රටවල් වල සතුන් ආනයනය සඳහා තියන අනපනත් නිසා කටුස්සන් ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳ පොළේ අළෙවිය පහසු නැත. දෙවන අභියෝගය වන්නේ  බෝදිලිමා පිලිබඳ ලොව පුරා තිබෙන මිත්‍යාමය මතය.  බෝදිලිමා යක්ෂ ආත්මයක් බව සිතන කොටසකුත් ඔවුන්ගේ ඛේටය මාරාන්තික විස බව සිතන කොටසකුත් සිටිති. කෙන්යානු ගොවිපොළ හරහා  ටැන්සානියාවට සහ මැඩගස්කරයට කටූස්සන් විශේෂ අළෙවි කරති. 
              ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන අළෙවි මාර්ගය වන්නේ අන්තර්ජාලයි. නමුත්  සතාව දැක බලාගෙන මිලට ගැනීමට හැකියාවක් නොමැති නිසා  බොහෝ කටුසු ලෝලීන් අන්තර්ජාලය හරහා කටුස්සන් මිලට ගැනීමට මැලිකමක් දක්වති. ඒ හේතුවෙන් අළෙවි කිරීමට නොහැකිවූ වැඩුනු කටුස්සන් ගොවිපොළ හිමියන් විසින් උන්ට ආවේණික ස්වභාවික පරිසරයට මුදාහරිති.
                 කටුස්සන් අභිජනනය සඳහා ස්වභාවික පරිසරය උවමනා වේ. ඔවුන් අහාරයට ගන්නේ කෘමි සතුන් පමනි.  එමෙන්ම ඔවුන් තමන්ගේ වර්ගයා අනුභව කරති. එනිසා කුඩා පැටවුන් බේරා ගැනීමට පිරිමි සතුන් වෙන්කර තැබිය යුතුය. කටුස්සන්ට ශීත දේශගුණය ඔරොත්තු නොදේ. එමෙන්ම ආහාර ලෙස කෘමින් සෙවීම.පහසු නැත. ඒ සඳහා ගොවිපොළ හිමියෝ නරක්වූ ආහාර ගොවිපොළේ ගොඩ ගසති. ඒවාට ආකර්ෂණය වන කෘමීන් කටුස්සන්ගේ ආහාර බවට පත්වේ.

         එමෙන්ම කටුස්සන් අළෙවියට කෙන්යානු වන සත්ත්ව අධිකාරියෙන් අවසර ගත යුතුය. එය පහසු කාරණාවක් නොවේ. ජැක්සන් නම් කටුසු වර්ගය ඔවුන් බහුලව ඇති කරති. එම වර්ගය අළෙවියට පහසුවෙන් අවසර ගත හැක.
   

Monday, April 13, 2020

ජියෝවානි ලොරෙන්සෝ බර්නිනි

ජියෝවානි ලොරෙන්සෝ බර්නිනි

ජියොවානි ලොරෙන්සෝ බර්නිනි 1598 දී උපත ලැබීය, ඇන්ජලිකා ගැලන්ටේ සහ පියෙට්‍රෝ බර්නිනිගේ දරුවන් දහතුන් දෙනාගෙන් හයවැන්නාය. බර්නිනිගේ ළමා කාලය නේපල්ස් හි ගත කළ අතර ඔහු කුඩා කල සිටම මූර්ති ශිල්පය ආරම්භ කළේ නේපල්ස් සහ පසුව රෝමයේ කීර්තිමත් කොමිෂන් සභා සිදු කළ සාර්ථක මැනේරිස්ට් මූර්ති ශිල්පියෙකු වන ඔහුගේ පියා සමඟ සමීපව කටයුතු කිරීමෙනි. බර්නිනි උග්‍ර කතෝලිකයෙකු වූ අතර ඔහුගේ පළමු කෘතිය නිර්මාණය කළේ වයස අවුරුදු අටේදී ය. ඔහුගේ පියා ඔහුගේ දක්ෂතාව දිරිගැන්වූ අතර, ඔහු  අතිවිශිෂ්ට බවට පත්වන බව කලින්ම හඳුනා ගත්තේය.
              1606 දී බර්නිනි පවුල රෝමයට සංක්‍රමණය වූයේ බැට්ලිකා සැන්ටා මාරියා මැගියෝර් හි වැඩ කිරීමට පාප්තුමා විසින් ආරාධනා කළ බැවිනි. බර්නිනිගේ පළමු මූර්තියThe Goat Amalthea with the Infant Jupiter and a Faun  ආරම්භ කරන ලද්දේ බර්නිනිගේ වයස අවුරුදු එකොළහේදී ය. රෝමය මූර්ති ශිල්පීන් හා චිත්‍ර ශිල්පීන්ගේ සිට ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන්, පෙදරේරුවන් සහ රන්කරුවන් දක්වා සියලු වර්ගවල කලාකරුවන්ගේ නිවහන වූ බැවින් මෙම කාලය බර්නිනිගේ කලා දිවියට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළේය. නගරය නවීකරණය කිරීම හා නැවත ගොඩනැඟීම සඳහා පාප්වරුන් විසින් අරමුදල් සැපයීම නිසා දහහත්වන සියවසේ වැඩි කාලයක් රෝමයේ කලාකරුවන්ගේ වැඩ කටයුතු සාර්ථක විය.
කලාත්මක නිර්මාණ  පිළිබඳ බර්නිනිගේ කීර්තිය නගරය තුළ වර්ධනය විය. කාදිනල් ස්කිපියොන් බෝර්ගිස් තම මාමා වන පස්වන පාවුලු පාප්තුමාට පැවසුවේ බර්නිනිගේ වැඩ කටයුතු පිළිබඳව පාප්වරුන් හය දෙනෙකුගෙන් පසු ඔහුගේ රැකියාවට මඟ පෑදූ බවයි. මෙමඟින් ඔහු ජීවිත කාලය පුරාම ශක්තිමත් වෘත්තියක් තුළ ස්ථාපිත විය.  “ඔබව රෝමය සඳහාද රෝමය ඔබ වෙනුවෙන්ද සාදා ඇත" යනුවෙන් වරෙක එවකට සිටි පාප් තුමා පවසා ඇත.
             බර්නිනිගේ පළමු පරිණත මූර්තිය 1617 දී නිම කරන ලද ශාන්ත ලෝරන්ස්ගේ ය. එය ඔහුගේ අනුග්‍රාහක සාන්තුවරයාට “භක්තිමත් භක්තියක්” ලෙස විස්තර කරන ලද අතර ආගමේ වැදගත්කම සහ භක්තියේ තේමාව ප්‍රදර්ශනය කළ අතර එය ඔහුගේ කලා දිවිය පුරා පැවතුණි. 1618 සිට 1625 දක්වා බර්නිනි බොහෝ සෙයින් වැඩ කළ අතර ප්‍රොපර්පිනා දූෂණය, ඩේවිඩ් සහ ඇපලෝ සහ ඩැෆ්නි(  The Rape of Proserpina, David and Apollo and Daphne. ) වැනි විශිෂ්ට කෘති නිර්මාණය කළේය. මෙම මහා පරිමාණ මූර්ති වලට සමගාමීව බර්නිනි විසින් පිළිමද නිර්මාණය කර ඇත. "සුදු කිරිගරුඬය පුද්ගලයෙකුට සමානයැයි උපකල්පනය කළ යුතුය, එයට වර්ණය, ආත්මය හා ජීවය තිබිය යුතුය" යනුවෙන් ඔහු පැවසූ අතර එමඟින් ඔහුගේ පිළිම  සාම්ප්‍රදායික ස්වරූපවලින් වෙනස් වන අතර නව ශෛලියක් සඳහා මාවත සකසා ඇත. 1629 දී බර්නිනි ශාන්ත පීතර බැසිලිකාව නඩත්තු කිරීමේ වගකීම දරන ෆැබ්රික් ඩි සැන් පියෙට්‍රෝ හි ප්‍රධාන ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා බවට පත්විය. එම වර්ෂයේම අගෝස්තු මාසයේදී බර්නිනිගේ පියා මිය ගිය නමුත් බර්නිනි  රෝමයේ ඔහුගේ ආධිපත්‍ය පතුරවමින් ශක්තිමත් කරමින් නව නිර්මාණ බිහි කළේය.
        වසර පනහක් තිස්සේ ඔහු රෝමයේ නිර්මාණ කටයුතු කරගෙන ගියේය.  කලා ඉතිහාසඥ ඩැනියෙල් පින්ටන්ට අනුව  "කලා ඉතිහාසය 
 තුල එවැනි ලක්ෂණ සහිත වෙනත් නිර්මාණාත්මක අඛණ්ඩතාව පිළිබඳ මෙතරම් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ තනි කලාකරුවෙකුගේ කෘති මගින් වෙනත් උදාහරණ ලබා නොදෙයි." බර්නිනි සිය සොහොයුරා වන ලුයිගි සමඟ සමීපව කටයුතු කළ අතර ස්වාභාවිකවම ව්‍යවසායකයෙකු වූ අතර නගරයේ ප්‍රමුඛ මූර්ති ශිල්පියා සහ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියා ලෙස රැඳී සිටියේය. පාප්තුමාගේ අනුග්‍රහය හේතුවෙන් බර්නිනිට , රැකියාව අහිමි වූ තවත් ප්‍රසිද්ධ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙකු වන ෆ්‍රැන්චෙස්කෝ බෝරොමිනි සමඟ බොහෝවිට ගැටුම් ඇති කර ගත්තේය. බර්නිනිගේ වැඩමුළුව කර්මාන්ත ශාලාවක් මෙන් සංවිධානය විය; ඔහු කලාතුරකින් කොමිස් මුදල් ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර ඔහුගේ සහායකයින්ට වැඩ පැවරුවේය. බෝරෝමිනි සමඟ සාන්ත පීතර බැල්ඩැචින්හි  පවා සහයෝගයෙන් කටයුතු කළේය.
       බර්නිනි ඔහුගේ සහායක මැටියෝ බොනරෙලිගේ බිරිඳ කොස්ටැන්සා සමඟ ප්‍රේම සම්බන්ධයක් පවත්වා ඇති අතර, ඒ අතරතුර ඔහු ඇයගේ පිළිමයක් නිර්මාණය කළේය. යුරෝපීය මූර්ති කලාවේ නව යුගයක් සඳහා පුරෝගාමී වූ පිළිම යනු සාමාන්‍යයෙන් සොහොන් සඳහා වෙන් කර ඇති විධිමත් ඡායාරූප වන අතර පුරාණ රෝමයේ සිටම අවිධිමත් ඡායාරූප සඳහා භාවිතා නොකලේය. මෙම නිර්මාණය  කොස්ටැන්සා සහ බර්නිනි අතර ඇති ආශාව හා සමීපභාවය ප්‍රකාශ කළ අතර එය අවසානයේදී අපකීර්තියට පත්විය . බර්නිනි ඉක්මනින් කෝප  වන තැනැත්තෙකි.  කොස්ටැන්සා තම සොහොයුරා වන ලුයිගි සමඟ ප්‍රේම සම්බන්ධයක් ඇති බව දැනගත් විට, ඔහු කෝපයෙන් ඔහු පසුපස ගොස් ඔහුට පහර දී මරා දැමුවේය. පසුව කොස්ටැන්සාගේ මුහුණ කපා දැමීමට සේවකයෙකුට නියෝග කළේය. එවකට මෙය රෝමයේ සිදු වූ විශාල අපකීර්තිමත් දෙයක් වුවද පාප්තුමාගේ මිතුරා ලෙස බර්නිනිට ද ඬුවම් නොලැබුණි. ඒ වෙනුවට ඔහුට විවාහ වීමට අණ කළ අතර 1639 දී ඔහු කැටරිනා ටෙසියෝ සමඟ විවාහ විය.  පසුව ඔවුන්ට දරුවන් එකොළොස් දෙනෙක් ලැබුනහ. මෙම අවුල් සහගත කතාවේ උත්ප‍්‍රාසාත්මක පෙරළියක දී ලුයිගි රෝමයෙන් පිටුවහල් කරනු ලැබූ අතර කාමමිථ්‍යාචාරය සම්බන්ධයෙන් වැරදිකරු වූ කොස්ටන්සා සිරගත කරන ලදී.
          අටවන ඇලෙක්සැන්ඩර් පාප්තුමාගේ (1655-67)  කාලය තුළ බර්නිනි මිල අධික නාගරික සැලසුම් ව්‍යාපෘතියක් හරහා රෝමය වෙනස් කිරීමට උත්සාහ කළේය. 15 වන ශතවර්ෂයේ ආරම්භ වූ "රෝමයේ මහිමය" නැවත ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට ඔහු සමත් වූ අතර ශාන්ත පීතරයට යන පියසා ඇතුළු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය කෙරෙහි ඔහු අවධානය යොමු කළේය.
            බර්නිනි 1665 දී පැරීසියේ සේවය කළ අතර නේපල්ස් සිට පැමිණි පසු ඔහු රෝමයෙන් බැහැරව සිටි එකම සැලකිය යුතු කාලය මෙයයි. ඔහු ප්‍රංශයේ සිටියදී ජනප්‍රිය චරිතයක් බවට පත්විය. ඔහු පැරිසියානු වීදිවල ඇවිදින විට පවා පිළිගැනීමට ලක්විය. XVI වන ලුවී රජු ලුවර් මාලිගයේ වැඩ කිරීමට බර්නිනි සහ අනෙකුත් ඉතාලි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන්ට ආරාධනා කළ නමුත් බර්නිනිගේ නිර්මාණ ප්‍රතික්ෂේප විය. ප්‍රංශ සංස්කෘතිය හා කලාව කෙරෙහි ඔහු දක්වන අප්‍රසාදය ගැන ඔහු විවෘතව කතා කළ අතර පැරිසියෙන් තවදුරටත් කොමිස් මුදල් ලබා ගැනීම දුෂ්කර වූ අතර බර්නිනිගේ එකම කලා කෘතියක් ලෙසට ඉතිරිව ඇත්තේ XIV වන ලුවී රජුගේ පිළිමයක් පමනි. රෝමයට ආපසු පැමිණි පසු බර්නිනි XIV වන ලුවීගේ අශ්වාරෝහක පිළිමයක් නිර්මාණය කළ නමුත් එය පැරිසියට භාර දෙන විට  XIV වන ලුවී ඒ ගැන නොසතුටින් සිටි අතර හිස ප්‍රතිස්ථාපනය කළේය.
         නැවත රෝමයට පැමිණි බර්නිනි, අටවන ඇලෙක්සැන්ඩර් පාප්තුමා සහ එවකට නවවන ක්ලෙමන්ට් පාප්තුමා වෙනුවෙන් වැඩ කළේය. ඔහු නවවන ක්ලෙමන්ට් පාප්තුමාගේ සොහොන් ස්මාරකය සහ අනුප්‍රාප්තික ක්ලෙමන්ට් පාප්තුමාගේ ප්‍රතිමාවක් ද නිර්මාණය කළේය. බර්නිනිගේ අවසාන නිර්මාණය  1679 දී නිම කරන ලද සැල්වෝටර් මුන්ඩි ය. එය ක්‍රිස්තුස්ගේ කිරිගරුඬ මූර්තියකි. 1680 දී වයස අවුරුදු අසූ එකේදී ඔහු මියගිය අතර ඔහුගේ දෙමව්පියන් සමඟ බැසිලිකා ඩි සැන්ටා මාරියා මැගියෝර් හි තැන්පත් කරන ලදී.
              බර්නිනි ජීවතුන් අතර සිටියදී මූර්ති නව ආකාරයකින් ඉදිරිපත් කිරීම නිසා ඔහුගේ නිර්මාණ අගය කරන ලද අතර යුරෝපීය මූර්ති කලාවේ නව යුගයක පුරෝගාමී වූ අතර එය බැරොක් ව්‍යාපාරයට සමාන විය. ලියෝපොල්ගෝ සිකොග්නාරා මෙසේ ලිවීය: "සමහර විට, ගියන් ලොරෙන්සෝට පෙර හෝ පසුව කිසිවෙකු මෙතරම් දීර්ඝ කලා ඉතිහාසයේ එතරම් ගැඹුරු සලකුණක් තබා නැත; බර්නිනි බැරොක් සමඟ සමපාත වේ." ඔහුගේ නිර්මාණ කලාව අපේක්‍ෂා කළ දෙයින් ඔබ්බට ගොස් ඇත - ඔහුගේ නිර්මාණ සැලසුම් කර ඇත්තේ සියලු සංවේදීතාවන්ගෙන් යුත් ප්‍රේක්ෂකයන්ට බලපාන අයුරිනි. 
               ඔහු රෝම නගරයට විශාල බලපෑමක් කළ අතර එහි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය හැඩගස්වා ගත් අතර එතැන් පටන් කලාකරුවන් කිහිප දෙනෙකුගේ පමනක් සලකුණු  ඉතිරි විය. බර්නිනි යනු ඩොනෙටෙලෝ, මයිකල්ඇන්ජලෝ සහ කැනෝවා සමඟ එක්ව ඉතාලි මූර්ති ශිල්පීන්ගේ අනුප්‍රාප්තික කොටසකි.
බර්නිනි ටත් විවේචකයන් සිටියේය. ඔහුගේ ජීවිතයේ අවසානය වන විට ඔහුගේ කාර්යයේ අතිශයෝක්තියට එරෙහිව ප්රතික්රියාවක් ඇති විය. ජොහාන් වින්කල්මන් වැනි විද්වතුන් විශ්වාස කළේ කලාව මනසට ආකර්ෂණය විය යුතු අතර බර්නිනිගේ කලාව සංවේදීතාවන්ට අධික ලෙස ආකර්ෂණය වන බවයි. ඇත්ත වශයෙන්ම, බර්නිනිගේ සහ අනෙකුත් කලාකරුවන්ගේ කෘතිවල නාට්‍යමය ස්වභාවය සම්බන්ධයෙන් "බැරොක්" මුලදී නින්දා සහගත යෙදුමක් ලෙස සලකනු ලැබීය. කෙසේ වෙතත්, 19 වන සියවසේ අගභාගයේ සහ 20 වන සියවසේ මුල් භාගය වන විට කලා ඉතිහාසඥයින් බර්නිනිගේ කෘති නැවත ඇගයීමට ලක් කරමින් බැරොක් ව්‍යාපාරය ගැන ධනාත්මකව ලිවීමට පටන් ගත් අතර පසුගිය දශක කිහිපය තුළ බර්නිනිගේ කෘති පිළිබඳ විවිධ ප්‍රදර්ශන පවත්වා ඇති අතර ඔහු අවිවාදිත පියා ලෙස නම් කර තිබේ.
අනාගත කලාකරුවන්ට බර්නිනි ද සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළේය. මන්දයත් ඔහු කාමුකත්වය, මාංශ හා මිනිස් සිරුර කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම බොහෝ නවෝත්පාදකයින්ට මග පෑදීය. විශේෂයෙන් ජර්මානු ප්‍රකාශක්ත ශිල්පීන් මානව අත්දැකීම් සහ දැඩි චිත්තවේගයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම නිසා බර්නිනි සහ බැරොක් කලාව කෙරෙහි දැඩි බලපෑමක් ඇති කළහ. සමකාලීන කලාකරුවන් බර්නිනිගේ කෘති වන ඉයන් හැමිල්ටන් ෆින්ලේ සහ ජෙෆ් කූන්ස් ද සඳහන් කර ඇත. ඔහුගේ තාක්‍ෂණික විශේෂඥභාවය අඛණ්ඩව අධ්‍යයනය කර ඇති අතර සම්භාව්‍ය ප්‍රතිමා හෝ පුනරුදයේ සිතුවම් අධ්‍යයනය කරනවා වෙනුවට සොබාදහම නිරීක්ෂණය කිරීමේදී සුන්දරත්වය සොයා ගත යුතු යැයි ඔහු අවධාරනය කිරීම කලාව සෑදීමේ සාම්ප්‍රදායික ප්‍රවේශයෙන් ඔබ්බට යාමකි.

Saturday, April 11, 2020

පැන්තියොන් දේවස්ථානය

       
               
     

                                       පැන්තියොන්  ඉදිකර, අද වන විට වසර 2000 කට ආසන්න කාලයක් ගතවී ඇතත්,  එය නැරඹිය හැකි විශ්මයජනක  විශිෂ්ට ගොඩනැගිල්ලකි. දර්ශනීය නිර්මාණය, සමානුපාතිකත්වය, අලංකාරය සහ  මහා රෝම අධිරාජ්‍යයේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය පිළිබඳ කැපී පෙනෙන නිර්මාණයකි.
මෙම පුදුමය පළමු වරට දුටු මයිකල් ඇන්ජලෝ එය මිනිසුන්ගේ නොව දේවදූතයන්ගේ වැඩක් සේ පෙනෙන බව පවසා ඇත.
"පැන්තියොන්" යන වචනය ග්‍රීක නාම පදයක් වන අතර එහි අර්ථය “සියලු දෙවිවරුන්ට ගෞරව කරන්න”  යන්නයි. ඇත්ත වශයෙන්ම දේවස්ථානය මුලින්ම ඉදිකරන ලද්දේ සියලු දෙවිවරුන්ට දේවමාළිගාවක් වශයෙනි.
එය පුරාණ රෝමානු ස්මාරකයකි. රෝමානු ස්මාරක සියල්ලම සුනුවිසුනු කළ  ම්ලේච්ඡ වැටලීම් වලින් බේරීමට පැන්තියන් සමත් වූයේ කෙසේද යන්න අභිරහසකි. ක්‍රි.ව. 609 දී එය පල්ලියක් බවට පත්වීම පසුකාලීනව බොහෝ දේ සමඟ සම්බන්ධ වී ඇති අතර ව්‍යුහයද එහි කාලයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටී. ඇත්ත වශයෙන්ම,  ගොඩනැගීමට ගත් ද්රව්යයේ නිශ්චිත සංයුතිය තවමත් නොදන්නා අතර ව්යුහාත්මකව නූතන කොන්ක්රීට් වලට සමාන බව පෙනේ! හේතු කුමක් වුවත්, කාලය හා ගුරුත්වාකර්ෂණය හානිවීමෙන් සාර්ථකව බේරී ඇති පැන්තියොන්   එහි සියලු තේජස හා අලංකාරය සමඟ තවමත් නොවෙනස්ව පවතී.
              පැන්තියොන්හි නිශ්චිත වයස තවමත් නොදනී. රෝමානු පුරාවෘත්තයට අනුව මුල් පැන්තියොන්  එම භූමියේම ඉදිකර ඇති අතර එම ස්ථානයෙන් විනශ වී ගිය පසු ඔවුන්ගේ පුරාවෘත්ත නිර්මාතෘ රොමුලස් වෙනුවෙන් කැප කරන ලදී. බොහෝ ඉතිහාසඥායින් කියා සිටින්නේ ඔගස්ටස් අධිරාජ්‍යයාගේ දකුණු අත වන් වූ අග්‍රිපා ක්‍රි.පූ 27 දී පළමු පැන්තියොන්  තැනූ බවයි. එය ක්‍රි.ව. 80  දී මහා ගින්නකින් දැවී ගිය පසු, ඩොමේෂන් අධිරාජ්‍යයා විසින් නැවත ගොඩනඟන ලද නමුත්, අකුණු සැර වැදී ක්‍රි.ව. 110 දී නැවත පුළුස්සා දමනු ලැබීය. ඉන් පසු පැන්තියොන්  ක්‍රි.ව. 120 දී ඉදිකරන ලද්දේ හැඩ්රියන් අධිරාජ්‍යයා විසිනි. ඔහු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය කෙරෙහි දැඩි ඇල්මක් දැක්වූ අතර එය නිර්මාණය කළේ එවකට සිටි ප්‍රකට ග්‍රීක ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙකු වූ දමස්කස්හි ඇපලෝඩෝරස් සමඟ ය. අවාසනාවකට මෙන් අධිරාජ්‍යයාගේ නියෝගයෙන්  ඔහුව ඝාතනය කරන ලදී.
පැන්තියොන්හි වඩාත් සිත්ගන්නාසුලු කොටස වන්නේ එහි යෝධ ගෝලාකාරය වන අතර එහි ප්‍රසිද්ධ කුහරයක් ඇත (පැන්තියොන්හි ඇස නොහොත් අක්ෂිය). වසර 1300 ක් පුරා  එය ලොව විශාලතම ගෝලාකාරය විය. ගෝලාකාරයේ විෂ්කම්භය මීටර් 43.30 ක් හෝ අඩි 142 ක් වේ (සංසන්දනය කිරීම සඳහා, එක්සත් ජනපද කැපිටල් ඩෝම් විෂ්කම්භය අඩි 96 කි) සහ පැන්තියන් සමඟ පරිපූර්ණ සමානුපාතිකයකින් යුක්ත වන්නේ බිම සිට ඉහළට ඇති බාධකය හරියටම එහි විෂ්කම්භයට සමාන වේ.
                 මෙහි විශාල වාස්තු විද්‍යාත්මක විශේෂත්වයට හේතු වූයේ විශාල ගෝලාකාරයේ විශාල බරයි. රෝම ඉංජිනේරුවන් හැකිතාක් දුරට ගෝලාකාරය සැහැල්ලු කළහ; එහි  ඝණකම ක්‍රමයෙන් අඩු වනවා පමණක් නොව, ගෝලාකාරයේ ඉහළ කොටසේ භාවිතා කරන ද්‍රව්‍ය ගෝලාකාර බිත්ති තුළ අභ්‍යන්තර අවකාශයන් සමඟ සැහැල්ලු විය. ඝණකම අඩුවීම නිසා සිවිලිමේ අභ්‍යන්තරය ගෝලාකාර වුවත් එහි පිටත තරමක් “සමතලා” වේ. එය ශාන්ත පීතර බැසිලිකාගේ ගෝලාකාරයට වඩා විශාල වන නමුත් එය පිටතින් සමතලා වී ඇති බවක් පෙනෙන්නට ඇති හෙයින් එහි මානය පිළිබඳ පූර්ණ අවබෝධයක් ලබා ගැනීම දුෂ්කර ය. විෂ්කම්භය මීටර් 7.8 ක් වන කුහරය (අක්ෂි) එකම ආලෝක ප්‍රභවය වන අතර එය දේවමාළිගාව සහ දෙවිවරුන් අතර සම්බන්ධය වේ. ඉඳහිට වර්ෂාව ඇද හැලෙන නමුත් බිම ඇලවී ඇති නිසා එය බිම වැටීමට සමත් වුවහොත් ජලය බැස යයි. ප්රායෝගිකව, වැස්ස කලාතුරකින් ගෝලාකාරය තුළට වැටේ.
              අභ්‍යන්තරය ගෝලයකින් අඩකින් ආවරණය වූ සිලින්ඩරයක හැඩය ඇත; සිලින්ඩරයේ උස ගෝලයේ අරයට සමාන වන අතර එය මීටර් 43.3 (අඩි 142) කි. ඇතුළත කවුළු නැත,  පැන්තියොන් හි  සුප්‍රසිද්ධ චිත්‍ර ශිල්පී රෆායෙල්ගේ සහ ඉතාලි රජවරුන්ගේ හා කවියන් කිහිප දෙනෙකුගේ සොහොන් ඇත. ජ්යාමිතික රටා මාලාවකින් සමන්විත මෝස්තරයක් සහිත කිරිගරු පොළෝ තට්ටුව තවමත් පුරාණ රෝම මුල් පිටපතයි. අටවන නාගරික පාප්තුමාගේ පාලන සමයේදී පැන්තියොන්හි ඉතිහාසය සදහටම වෙනස් විය. ඔහු සිවිලිම මත පිහිටා ඇති සෑම ලෝකඩ කැබැල්ලක්ම උණු කළේය.
                  පෝටිකෝවට ආධාරක වන දැවැන්ත කොරින්තියේ තීරු 16 ටොන් 60 බැගින් බරය.  ඒවා අඩි 39 (මීටර් 11.8) ක් උස, විෂ්කම්භය අඩි පහක් (මීටර් 1.5) වන අතර ඊජිප්තුවේ සිට ගෙන එන ලද ඒවාය.
            අග්‍රිපා විසින් ඉදිකරන ලද මුල් දේවමාළිගාවෙන් ඉතිරිව ඇති එකම දේ එය වන අතර, හැඩ්රියන් විසින් දේවස්ථානය නැවත ගොඩනඟන විට එය ඔහුගේ පූර්වගාමියාට ගෞරවයක් ලෙස තැබූ බව විශ්වාස කෙරේ.
                   609 දී පැන්තියොන්  පල්ලියක් බවට පරිවර්තනය වූ පළමු මිථ්‍යාදෘෂ්ටික දේවාලය වන අතර එම නිසා එය මධ්‍යතන යුගයේදී විනාශ වීමෙන් බේරුණි. අද එය ශාන්ත මරියා වෙනුවෙන් දිවි පිදූ පල්ලියකි. සෑම කෙනෙකුම පාහේ එය පැන්තියොන් ලෙස හඳුන්වන්නේ නැති අතර එය ආගමෙන් ස්වාධීනව පවතින බව පෙනේ.

Monday, April 6, 2020

ගැලීලියෝ ගැලීලි

#ගැලීලියෝ_ගැලීලි
           ගැලීලියෝ ගැලීලි ඉතාලි ජාතික භෞතික ව්ද්‍යඥයෙක් හා තාරකා විද්‍යාඥයෙකි. ඔහු 1564 පෙබරවාරි 15 වන දින පීසා හි උපත ලැබීය. ගැලීලියෝ ගේ පියා වින්සෙන්සෝ සුප්‍රසිද්ධ සංගීඥයෙකි. වින්සෙන්සෝට සිය පුතා වෛද්‍යවරයකු වෙනවා දකින්නට උවමනාවිය.
                  1581 දී ගැලීලියෝව වෛද්‍ය විද්‍යාව හැදෑරීම සඳහා පීසා විශ්ව විද්‍යාලයයට යවන ලදී. විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍යයෙකුව සිටියදී ගැලීලියෝ ගණිතය පිළිබඳ උපදේශකයකු වීමට විශ්ව විද්‍යාලයෙන් පිට වීමට ඉඩදෙන ලෙස තම පියාට ඒත්තු ගැන්වීමට ඔහුට හැකි විය. පසුව ඔහු ගණිතය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකු බවට පත්විය.
              1609 දී ගැලීලියෝ ස්පයිග්ලාස් සොයාගත් අතර එය දුරස්ථ වස්තූන් සමීපව පෙනෙනෙ උපකරණයකි. ගැලීලියෝ සිය ගණිත දැනුම හා තාක්ෂණික කුසලතා උපයෝගී කරගනිමින් ස්පයිග්ලාස් දියුණු කර දුරේක්ෂය තැනීය. එම වර්ෂයේම දුරේක්ෂයකින් චන්ද්‍රයා දෙස බලා තාරකා විද්‍යාව සොයාගත් පුද්ගලයා බවට පත්විය.
               චන්ද්‍රයා සුමට නොවන නමුත් කඳු හා වළවල් සහිත බව ඔහු සොයාගත්තේය. පසුව ඔහු බ්‍රහස්පතී ග්‍රහයා වටා ගමන් කරන චන්ද්‍රයන් හතරක් සොයා ගැනීමට, සිකුරු ග්‍රහයාගේ අවධීන් නිරීක්ෂණය කිරීමට සහ සූර්යයා වටා හිරු එළිය අධ්‍යයනය කිරීමට අලුතෙන් නිර්මාණය කරන ලද දුරේක්ෂය භාවිතා කළේය.
                   ගැලීලියෝගේ නිරික්ෂණ මගින් පෘථිවිය සහ අනෙකුත් සියලුම ග්‍රහලෝක සූර්‍යයා වටා කැරකෙන බවට කොපර්නිකස්ගේ න්‍යාය කෙරෙහි ඔහුගේ විශ්වාසය ශක්තිමත් විය. ගැලීලියෝගේ කාලයේ බොහෝ දෙනා විශ්වාස කළේ පෘථිවිය විශ්වයේ කේනද්‍රය බවත් සූර්‍යා හා ග්‍රහලෝක ඒ වටා භ්‍රමණය වන බවත්ය. ගැලීලියෝගේ කාලයේ ඉතා බලවත් වූ කතෝලික පල්ලිය භූ කේන්ද්‍රීය හෝ පෘථිවිය කේන්ද්‍ර කරගත් විශ්වයක් පිළිබඳ න්‍යායට දැඩි ලෙස සහය දැක්වීය.
                 ගැලීලියෝ සිය තාරකා විද්‍යාත්මක සොයා ගැනීම් සහ සූර්‍ය කේන්ද්‍රීය විශ්වයක් පිළිබඳ ඔහුගේ විශ්වාසය පිළිබඳ ලිපි පළ කිරීමට පටන් ගත් පසු, රෝමයට කැඳවනු ලැබුවේ, විමර්ශනය ( කතෝලික පල්ලියේ නීති ආයතනය) මගින් ඔහුට එරෙහිව ඉදිරිපත් කරන ලද චෝදනා වලට පිළිතුරු දීමටය.
            1616 මුල් භාගයේදී ගැලීලියෝ පල්ලියේ ඉගැන්වීම් වලට විරුද්ධවූ මිත්‍යාදුෂ්ටිකයෙකු යැයි චෝදනා කරන ලදී. මිත්‍යාදුෂ්ටිය අපරාධයක් වූ අතර සමහර මිනිසුන්ට මරණ දඬුවමද නියම විය. ගැලීලියෝ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික චෝදනා වලින් නිදහස් වූ නමුත් පෘථිවිය සූර්‍යයා වටා ගමන් කරන බවට ඔහුගේ විශ්වාසය තවදුරටත් ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ නොකළ යුතු බව ඔහුට දන්වන ලදී. ගැලීලියෝ තාරකා විද්‍යාව පිළිබඳ සිය අධ්‍යයනය දිගටම කරගෙන ගිය අතර සියලු ග්‍රහලෝක සූර්‍යා වටා භ්‍රමණය වන බව වඩ වඩාත් ඒත්තු ගියේය. 1632 දී ඔහු පොතක් ප්‍රකාශයට පත් කළ අතර කොපර්නිකස්ගේ සූර්‍ය කේන්ද්‍රීය න්‍යාය නිවැරැදි බව ප්‍රකාශ කළේය.
             ගැලීලියෝ නැවත වරක් විමර්ශනයට කැඳවනු ලැබූ අතර එවර මිත්‍යාදුෂ්ටිකය සම්භන්ධයෙන් වැරදිකරු විය. 1633 දී ගැලීලියෝට ජීවිතාන්තය දක්වා සිර දඬුවම් නියමවිය.  ඔහුගේ වයස සහ දුර්වල සෞඛ්‍ය තත්ත්වය හේතුවෙන් ඔහුව නිවාස අඩස්සියට පත්කරන ලදී. ගැලීලියෝ 1642 ජනවාරි 8 දින මෙළොවින් සමුගත්තේය.

Tuesday, March 10, 2020

වෙල්ප්, විද්‍යාඥයින් විසින් දියවන ග්ලැසියරයක නව වෛරස් කණ්ඩායම් 28 ක් සොයා ගනී.




❤මීට වසර 15,000 කට පෙර ග්ලැසියර අයිස් වල සිරවී සිටි මීට පෙර සොයා නොගත් වෛරස් 28 ක් විද්‍යාඥයින් විසින් සොයාගෙන තිබේ.
    ❤මෙම කණ්ඩායම ටිබෙටයේ Guliya ice cap ග්ලැසියරයෙන්  සාම්පල ලබා ගත් අතර ඔවුන්ගේ කෘති, පූර්ව මුද්‍රිත වෙබ් අඩවිය වන bioRxiv වෙත ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.
❤ලොව පුරා ග්ලැසියර අයිස් හා  දියවන විට විද්‍යාඥයින් පවසන්නේ පුරාණ රෝග කාරක සහ විෂ රසායනික ද්‍රව්‍ය පරිසරයට මුදා හැරිය හැකි බවයි.

                                    චීනයේ සහ එක්සත් ජනපදයේ පර්යේෂකයෝ 2015 දී ටිබෙටයට ක්ෂේත්‍ර චාරිකාවක් ආරම්භ කළ අතර, මීට පෙර සොයා නොගත් වෛරස් කණ්ඩායම් 28 ක් සොයා ගත්හ. ඔවුන් මෑතකදී ඔවුන්ගේ සොයාගැනීම් සම-සමාලෝචනය නොකරන ලද පූර්ව මුද්‍රිත වෙබ් අඩවිය වන bioRxiv    වෙත පළ කරන ලද ලිපියක සවිස්තරාත්මකව විස්තර කර ඇත.
                                     පර්යේෂකයෝ ග්ලැසියරයක අඩි 164 ක සිදුරක් හෑරූ අතර අවුරුදු 15,000 ක් පැරණි ග්ලැසියරයෙන් අයිස් සාම්පල දෙකක් එකතු කර පසුව ඒවා විද්‍යාගාරයකින් හඳුනා ගත්හ. සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, ඔවුන් වෛරස් කණ්ඩායම් 33 ක් හඳුනාගෙන ඇති අතර ඉන් 28 ක්ම විද්‍යාවට සම්පූර්ණයෙන්ම අලුත් ය.
                                  ටිබෙටයේ සිට ආක්ටික් දක්වා ඇන්ටාක්ටිකාව දක්වා ලොව පුරා ග්ලැසියර සහ අයිස් තට්ටු භයානක අනුපාතයකින් දිය වෙමින් පවතී.පුරාණ අයිස්වල ඇති ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් එකතු කිරීම, හඳුනා ගැනීම සහ ලැයිස්තුගත කිරීම සඳහා විද්‍යාඥයින් යොමුවී සිටියි. මෙම බැක්ටීරියා, වෛරස් හා දිලීර පිළිබඳ වාර්තාවක් තිබීම අපගේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික අතීතය පිළිබඳ තියුණු චිත්‍රයක් පින්තාරු කරන අතර අනාගත රෝග කාරක අධ්‍යයනය සඳහා භාවිතා කිරීම සඳහා එය වැදගත් වනු ඇත.
                                     ග්ලැසියර හා අයිස් තට්ටු වලින් දියවන ජලය දිය පහරවල්, ගංගා සහ වෙනත් වැදගත් ජල මාර්ග ඔස්සේ හානිකර රෝග කාරක ද්‍රව්‍ය රැගෙන යා හැකි අතර මිනිසුන් නව ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ට නිරාවරණය විය හැකි බව පර්යේෂකයෝ වාර්තා කරති.නමුත් අයිස් පමණක් දිය නොවන එකම දෙය නොවේ. ඉහළ අක්ෂාංශ හා උන්නතාංශ වල දක්නට ලැබෙන ශීත කළ පෘථිවි තට්ටුවක් වන තාවිං පර්මාෆ්‍රොස්ට්, එයටම ආවේණික වූ අභියෝග සමූහයක් නිර්මාණය කරයි.
                                      පර්මාෆ්‍රොස්ට්හි දැනට වායුගෝලයේ ඇති කාබන් මෙන් දෙගුණයක් කාබන් ඇති බව වුඩ්ස් හෝල් පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයේ දේශගුණික විපර්යාස විද්‍යාඥ සූ නටාලි බීබීසීයට පැවසීය.
මෑත වසරවලදී, පර්යේෂකයන් වසූරිය, ස්පාඥ්ඥ උණ, බුබොනික් වසංගතය සහ ඇන්ත්‍රැක්ස් පවා සාම්පල දියවන පර්මැෆ්‍රොස්ට් වලින් ඇදගෙන ඇත. ඇලස්කන් පර්මාෆ්‍රොස්ට් වලට යටින් ඇති ජලාශවල සිරවී ඇති රසදිය වැනි හානිකර දූෂක ද විද්‍යා ඥයින් විසින් සොයාගෙන ඇත.

මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් නිසා සිදුවන හානිය පෘථිවියේ ජීවීන් විනාශ කරන මට්ටමටම නුදුරේදීම සිදුවෙනු ඇත.

Saturday, February 29, 2020

පෙබරවාරියට දින 28 ඇයි?


පෙබරවාරි යනු දරුණු මාසයකි. පෙබරවාරි උදාවන විට උතුරු අර්ධ ගෝලයේ රටවල් සීතලෙන් ගල්වෙන අතර සමකයට ආසන්න රටවල් දැඩි උණුසුමෙන් වියළෙයි. පෙබරවාරියට දින විසි අටකි. අධික අවුරුද්දක් නම් දින විසි නමයකි.
පෙබරවාරි මාසයට පමනක් දින 28 ලැබුනේ කෙසේද ? එයට පිළිතුරු සෙවීමට රෝම අධිරාජ්යට යා යුතුය. මු ල්ම රෝම කැලැන්ඩරයේ තිබී ඇත්තේ මාස දහයක් පමනි. එය මාරුතුවෙන් පටන් ගෙන දෙසැම්බරයෙන් අවසන් විය. ක්රි.පූ 750 දී පමණ ඔවුන්ගේ දින දර්ශණය චන්ද්ර චක්ර 12 සමග සමමුහුර්ත කිරීමට රෝම වරු තවත් මාස දෙකක් එකතු කිරීමට තීරණය කළහ.
ජනවාරි සහ පෙබරවාරි යන මාස දෙක සඳහා දින 28 බැගින් වූ අතර, වසර දින 355 කින් දීර්ඝ කිරීම සඳහා ජනවාරි මාසයට අමතර දිනයක් එකතු කිරීමට රජු තීරණය කළේය. එකල සංඛ්යා පවා අවාසනාවන්ත ලෙස සලකනු ලැබූ අතර දින 354 ක වසරක් පිළිගත නොහැකි විය.
මෙම චන්ද්ර චක්රය අනුගමනය කිරීමෙන් වසර කිහිපයක් හොඳින් ක්රියාත්මක වූ නමුත් වැඩි කල් නොගොස් සෘතු ඔවුන්ගේ සාමාන්ය මාස සමඟ සමපාත නොවීය. එය නිවැරදි කිරීම සඳහා රෝමානුවන් මර්සිඩෝනියස් නමින් අධික මාසයක් එකතු කළහ. රෝමයේ උත්තම පූජකයෝ මාසය පැමිණෙන්නේ කවදාදැයි තීරණය කරනු ඇති අතර, නගරයේ වෙනත් කිසිවෙකුට එය කුමන දිනයදැයි සොයා බැලිය නොහැක.
ජුලියස් සීසර් බලයට පත් වූ විට, ඔහු නැවත සියල්ල නැවත සකස් කර අවුරුද්දේ දින සූර්යයා සමඟ පෙළගස්වන අතර එමඟින් සෑම වසරකම දින 365 ක් එකතු වේ. කිසියම් හේතුවක් නිසා ඔහු පෙබරවාරි 28 කට වෙන් කළේය. එම කැලැන්ඩරය අද වෙනතුරු ක්රියාත්මක වේ.
පෙබරවාරි 29 යනු සාමාන්යයෙන් සෑම වසර හතරකට වරක් උදාවන දිනයක් වන අතර එය අධික දිනය ලෙස හැඳින්වේ. නිවැරදි කිරීමේ පියවරක් ලෙස මෙම දිනය අධික වර්ෂවලදී දින දර්ශනයට එකතු කරනු ලැබේ, මන්ද පෘථිවිය හරියටම දින 365 කින් සූර්යයා වටා කක්ෂගත නොවන බැවිනි. එය සූර්යයා වටා භ්රමනය වීමට දින 365 යි පැය 6 ක් ගතවේ.

Wednesday, February 5, 2020

ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල්ස් - පහන අතින් ගත් ආර්යාව


ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල්ස් - පහන අතින් ගත් ආර්යාව

උපත : 1820 මැයි 12
           ( ටස්කනි මහා ආදිපාද දනව්වෙහි, ෆ්ලෝරන්ස් හි, ලා කොලොම්බියාහි, ධනවත් ඉහළ පැලැන්තියෙහි              බ්‍රිතාන්‍ය පවුලක උපත ලබන ලදී.)

පියා : විලියම් එඩ්වඩ් නයිටිංගේල් (1794-1874)

මව : ෆ්‍රාන්සස් නයිටිංගේල් (1789-1880)

                             ෆ්ලෝරන්ස් බුද්ධිමත් දරුවෙකි. ඇගේ පියා ඇගේ අධ්‍යාපනය කෙරෙහි විශේෂ උනන්දුවක් දැක්වූ අතර ඉතිහාසය, දර්ශනය සහ සාහිත්‍යය ඇයට උගැන්වීමට උනන්දුවක් දැක්වීය. ඇය ගණිතය හා භාෂා සඳහා  විශිෂ්ට දස්කම් දැක්වූ අතර කුඩා කාලයේදීම ප්‍රංශ, ජර්මානු, ඉතාලි, ග්‍රීක සහ ලතින් භාෂා කියවීමට හා ලිවීමට සමත් විය. ගෘහ කළමනාකරණයේ සාම්ප්‍රදායික කාන්තා කුසලතාවන්ගෙන් කිසි විටෙකත් සෑහීමකට පත් නොවූ ඇය ශ්‍රේෂ්ඨ දාර්ශනිකයන් ගැන කියවීමටත්, තම පියා සමඟ බරපතල දේශපාලන හා සමාජ කතිකාවන්හි යෙදීමටත් කැමති විය. 
                             ලිබරල් යුනිටේරියන් පවුලක කොටසක් ලෙස ෆ්ලෝරන්ස් ඇගේ ආගමික විශ්වාසයන්ගෙන් මහත් සැනසීමක් ලැබුවාය. දෙවියන්ට හා මනුෂ්‍ය වර්ගයාට සේවය කිරීම සඳහා හෙද සේවය සුදුසුම මාර්ගය ලෙස ඇ‍ය වටහා ගත්තාය. ඇය සිය පවුල තුල රෝගී ඥාතීන් සහ කුලී නිවැසියන් රැකබලා ගෙන තිබියදීත්, හෙදියන්ගේ පුහුණුව ලබා ගැනීමට ඇය දැරූ උත්සාහය ඇගේ පවුලේ අය විසින් ඇයගේ වයසේ කාන්තාවකට නුසුදුසු ක්‍රියාවක් ලෙස සලකා වලක්වනු ලැබීය.
                              නයිටිංගේල්ට අවසානයේදී ජර්මනියේ කයිසර්ස්වර්ත් හි රෙපරමාදු උපස්ථායකවරුන්ගේ ආයතනයට 1850 ජූලි මාසයේදී බැඳී සති දෙකක පුහුණුවක් සඳහා සහ 1851 ජූලි මාසයේදී මාස තුනක් පුහුණුව ලබා ගැනීමට හැකි විය. එහිදී ඇය මූලික හෙද කුසලතා, රෝගීන් නිරීක්ෂණය කිරීමේ වැදගත්කම, සහ හොඳ රෝහල් සංවිධානයක වටිනාකම උගත්තාය. 1853 දී නයිටිංගේල් ඇගේ පවුල් පරිසරයෙන් මිදීමට උත්සාහ කළාය. සමාජ සම්බන්ධතා තුළින් ඇය ලන්ඩනයේ පීඩිත තත්වයන් පිළිබඳ රෝගී මහත්වරුන්ගේ ආයතනයේ (පාලක) අධිකාරී තනතුරට පත් වූවාය. එහිදී ඇය හෙද රැකවරණය, සේවා කොන්දේසි සහ රෝහලේ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කරමින් පරිපාලකවරියක් ලෙස සිය කුසලතා ප්‍රදර්ශනය කළාය. වසරකට පසු හෙදියන්ට පුහුණුව ලබා දීමට ඉඩ සලසන ආයතනයක ඇගේ සේවය වඩා වටිනා බව ඇය තේරුම් ගත්තාය. ඇය ලන්ඩනයේ කිංග්ස් කොලේජ් රෝහලේ හෙදියන්ගේ අධිකාරී වීම ගැන සලකා බැලුවාය. 
                         1853 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී තුර්කි ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යය රුසියාවට එරෙහිව යුද්ධය ප්‍රකාශයට පත් කළේ ජෙරුසලමේ ශුද්ධ ස්ථාන පිළිබඳ ආරවුල් මාලාවකින් පසුව සහ ඔටෝමාන් සුල්තාන්ගේ ඕතඩොක්ස් යටත් වැසියන්ට ආරක්ෂාව සපයන ලෙස රුසියානු ඉල්ලීම්වලින් පසුව ය. තුර්කියේ සහචරයින් වන බ්‍රිතාන්‍ය සහ ප්‍රංශ රුසියානු ව්‍යාප්තිය මැඩපැවැත්වීමට උත්සාහ කළහ. ක්‍රිමියානු යුද්ධයේ වැඩි හරියක් සටන් කළේ රුසියාවේ ක්‍රිමියානු අර්ධද්වීපයේ ය. කෙසේ වෙතත්, බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා කඳවුර සහ රෝගී සහ තුවාල ලැබූ සොල්දාදුවන් රැකබලා ගැනීම සඳහා රෝහල් මූලික වශයෙන් ස්ථාපිත කරනු ලැබුවේ කොන්ස්ටන්ටිනෝපල් (ඉස්තාන්බුල්) සිට බොස්පෝරස් හරහා ස්කුටාරි (ඉස්කාදාර්) හි ය. තුවාල ලැබූවන්ගේ රැකවරණය පිළිබඳ තත්ත්වය ලන්ඩන් ටයිම්ස් පුවත්පතට වාර්තා කළේ පළමු නූතන යුද වාර්තාකරු බ්‍රිතාන්‍ය මාධ්‍යවේදී විලියම් හොවාර්ඩ් රසල් විසිනි. අකාර්යක්ෂම හා අකාර්යක්ෂම වෛද්‍ය ආයතනයකින් සොල්දාදුවන්ට ප්‍රතිකාර ලබා දී ඇති බවත් රැකවරණය සඳහා මූලික සැපයුම් නොමැති බවත් පුවත්පත් වාර්තා සඳහන් කර තිබුණි. බ්‍රිතාන්‍ය මහජනතාව සොල්දාදුවන්ට සැලකීම සම්බන්ධයෙන් දැඩි විරෝධයක් එල්ල කළ අතර තත්වය දැඩි ලෙස වැඩිදියුණු කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියහ.
                     බ්‍රිතාන්‍ය රජය වෙනුවෙන් යුද්ධ කරන රාජ්‍ය ලේකම් සිඩ්නි හර්බට් නයිටිංගේල් වෙත ලිපියක් යවමින් හෙදියන් පිරිසක් ස්කුටාරි වෙත ගෙන යන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. ඒ අතරම, නයිටිංගේල් සිඩ්නිගේ බිරිඳ වන ඇගේ මිතුරිය වන ලිස් හර්බට් වෙත ලිපියක් යවමින් ඇයට පෞද්ගලික ගවේෂණයකට නායකත්වය දීමට අවසර දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. ඔවුන්ගේ ලිපි තැපෑලෙන් හරස් වූ නමුත් අවසානයේ ඔවුන්ගේ අන්‍යෝන්‍ය ඉල්ලීම් ලබා දෙන ලදී. නයිටිංගේල් විසින් නිල වශයෙන් අනුමත කරන ලද කාන්තාවන් 38 දෙනෙකුගෙන් යුත් සමූහයකට නායකත්වය දුන් අතර 1854 ඔක්තෝබර් 21 වන දින පිටත්ව ගොස් නොවැම්බර් 5 වන දින බැරැක් රෝහලට ස්කුටාරි වෙත පැමිණියේය. වෛද්‍ය නිලධාරීන් විසින් පිළිගනු ලැබුවේ නැත. හෙදියන් කිහිප දෙනෙකුට කොලරා වාට්ටුවලට පිවිසීමට හැකි වූ අතර, ආධාර සඳහා නිල හමුදා නියෝග බලාපොරොත්තුවෙන් හමුදා ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන්ගේ විශ්වාසය දිනා ගැනීමට අවශ්‍ය වූ නයිටිංගේල්, තම සමූහය වාට්ටුවලින් ඉවත් කළේය. නයිටිංගේල් ස්කුටාරි වෙත පැමිණ දින පහකට පසු, බලක්ලාවා සටනෙන් හා ඉන්කර්මන් සටනින් තුවාල ලැබූ සෙබළුන් පැමිණ එම ස්ථානය යටපත් කළහ. නයිටිංගේල් පැවසුවේ එය “නිරයේ රාජධානිය” බවයි.
                       සොල්දාදුවන් නිසි ලෙස රැකබලා ගැනීම සඳහා ප්‍රමාණවත් සැපයුම් ලබා ගැනීම අවශ්‍ය විය. නයිටිංගේල් විසින් ලන්ඩන් ටයිම්ස් විසින් සපයන ලද අරමුදල් සහිත උපකරණ මිලදී ගත් අතර රෙදි සෝදන කටයුතු සඳහා සොල්දාදුවන්ගේ භාර්යාවන් බඳවා ගත්තේය. වාට්ටු පිරිසිදු කර හෙදියන් විසින් මූලික ප්‍රතිකාර ලබා දෙන ලදී. වැදගත්ම දෙය නම් නයිටිංගේල් රැකවරණය පිළිබඳ ප්‍රමිතීන් ස්ථාපිත කළ අතර ස්නානය, පිරිසිදු ඇඳුම් හා ඇඳුම් පැළඳුම් සහ ප්‍රමාණවත් ආහාර වැනි මූලික අවශ්‍යතා අවශ්‍ය විය. ඥාතීන්ට ලිපි ලිවීමට සහ අධ්‍යාපන හා විනෝදාත්මක ක්‍රියාකාරකම් සැපයීමෙන් මානසික අවශ්‍යතා කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලදී.
                        නයිටිංගේල් විසින්ම රාත්‍රියේ වාට්ටුවල සැරිසැරූ අතර රෝගීන්ට ආධාර සපයන්නට උත්සුකු වූවාය. .මෙමඟින් ඇයට “පහනක් අතින් ගත් කාන්තාව” යන පදවි නාමය හිමිවිය. ඇය සොල්දාදුවන්ගේ සහ වෛද්‍ය ආයතනවල ගෞරවය දිනා ගත්තාය. රැකවරණය සැපයීමේ සහ මරණ අනුපාතය සියයට 2 ක් දක්වා අඩු කිරීමේ ඇයගේ ජයග්‍රහණයන් පුවත්පත් සහ සොල්දාදුවන්ගේ ලිපි මගින් එංගලන්තයේ කීර්තිය ගෙන ආවේය.
                        පැමිණ ටික කලකට පසු ඇය “ක්‍රිමියානු උණ” රෝගයෙන් පෙළුණාය. සක්‍රීය ප්‍රතිකාර ලබා ගත නොහැකි වූ නිසා නයිටිංගේල් මන්දගාමී සුවය ලැබීය. 1856 මාර්තු 30 වන දින පැරිස් ගිවිසුම ක්‍රිමියානු යුද්ධය අවසන් කළේය. රෝහල් වැසීමට සූදානම් වන තෙක් නයිටිංගේල් ස්කුටාරි හි රැඳී සිටිමින් 1856 අගෝස්තු 7 වන දින ඩර්බිෂයර් හි පිහිටි සිය නිවසට ආපසු පැමිණියේ අකමැත්තෙන් වීරවරියක් ලෙසිනි.
                        නයිටිංගේල්ගේ විශිෂ්ටතම ජයග්‍රහණ කේන්ද්‍රගත වූයේ සෞඛ්‍ය රැකවරණය හා හෙද සේවයේ සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණයක් ඇති කිරීමට ගත් උත්සාහයන් මත ය. 1856 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඇය වික්ටෝරියා රැජින සහ ඇල්බට් කුමරු හමුවී බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා සංස්ථාපිතයේ ප්‍රතිසංස්කරණයේ අවශ්‍යතාවය සාකච්ඡා කළාය. නයිටිංගේල් විසින් බැරැක් රෝහල පවත්වාගෙන යාම, රෝගාබාධ හා මරණයට හේතු, හෙද හා වෛද්‍ය කාර්ය මණ්ඩලයේ කාර්යක්ෂමතාව සහ පිරිසිදු කිරීමේ දුෂ්කරතා පිළිබඳව ඉතා සූක්ෂම වාර්තා තබා ඇත. නයිටිංගේල් විසින් සපයන ලද සංඛ්‍යාන දත්ත සහ විශ්ලේෂණයන් මත පදනම් වූ රාජකීය කොමිසමක් පිහිටුවන ලදී.
                             1855 දී නයිටිංගේල් වෙත කෘතවේදීතාව හා ගෞරවය දැක්වීමේ සංකේතයක් ලෙස නයිටිංගේල් අරමුදල පිහිටුවන ලදී. පුද්ගලික පරිත්‍යාග මගින් 1859 වන විට ඩොලර් 45,000 ක් රැස් කර නයිටිංගේල් හි ගිණුමට බැර කරන ලදී. 1860 දී විවෘත කරන ලද ලන්ඩනයේ ශාන්ත තෝමස් රෝහලේ නයිටිංගේල් හෙද පාසල ආරම්භ කිරීම සඳහා ඇය මෙම මුදල්වලින් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් භාවිතා කළාය. පාසල ලෞකික හෙද අධ්‍යාපනය විධිමත් කළ අතර හෙද සේවයෙන් පිටත රැකියාවක් අපේක්ෂා කරන කාන්තාවන්ට ගෞරවනීය හා ගෞරවනීය විකල්පයක් බවට පත් කළේය.නයිටිංගේල්ගේ සංඛ්‍යානමය ආකෘතීන් - එනම් කොක්ස්කොම්බ් ප්‍රස්ථාරය, ඇය විසින් මරණ අනුපාතය තක්සේරු කිරීම සඳහා වර්ධනය කරන ලදී. හෙද සේවය පිළිබඳ ඇගේ මූලික සංකල්ප අදටත් අදාළ වේ. මෙම හේතූන් නිසා ඇය නූතන හෙද සේවයේ ආරම්භක දාර්ශනිකයා ලෙස සැලකේ.
                                ඇය නිවසේදී දිස්ත්‍රික් හෙද පුහුණුව ලබා දුන් අතර එය දුප්පතුන්ගේ හා අවදානමට ලක්වූවන්ගේ සෞඛ්‍යය නංවාලීම අරමුණු කර ගෙන ඇත.
ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල් සිය ජීවිත කාලය තුළ ගෞරවයට පාත්‍ර වූයේ ජෙරුසලමේ ශාන්ත ජෝන් ගේ ජෙරුසෙලම් ආර්යාව යන පදවිය ලැබීම සහ කුසලතා සම්මානය ලබාගත් පළමු කාන්තාව බවට පත්වීමෙනි. 1910 දී ඇයගේ මරණයෙන් පසු, නයිටිංගේල්ගේ පූර්ව ඉල්ලීම පරිදි, ඇගේ පවුලේ අය වෙස්ට්මිනිස්ටර් ඇබේහි අවමංගල්‍යයක් හා භූමදානය කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළහ. ඒ වෙනුවට ඇයට ලන්ඩනයේ ශාන්ත පාවුළු දෙව්මැදුරේ අනුස්මරණ දේව මෙහෙයක් පිරිනමන ලදි. ඇගේ භූමදානය හැම්ප්ෂයර් හි ඊස්ට් වෙලෝහි ශාන්ත මාග්‍රට් දේවස්ථානයේ පිහිටි පවුලේ සුසාන භූමියේදී සිදුකළේය.


(ෆ්ලෝරන්ස් නයිට්ංගේල්ගේ මහ ගෙදර වූ, දැනට පාසැලක් වන එම්බ්ලි පාක් )



(ඊස්ට් වෙලෝ හි ශාන්ත මාග්‍රට් ගේ දේවස්ථානයේ සුසාන භූමියේ ඇති ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල් ගේ
සොහොන)

Thursday, January 23, 2020

කොරෝනා වෛරසය


වර්තමාන වුහාන් කොරෝනා වෛරසය ගෝලීය සෞඛ්‍ය හදිසි අවස්ථාවක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් නොකිරීමට ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය බ්‍රහස්පතින්දා තීරණය කළේය. “ මෙය චීනයේ හදිසි අවස්ථාවක්,මිස එය තවමත් ගෝලීය සෞඛ්‍ය හදිසි අවස්ථාවක් බවට පත්වී නැති බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ටෙඩ්‍රොස් අද්නාම් ගෙබ්‍රෙයෙසස් පවසා ඇත. මෙම නව කොරෝනා වෛරසය හැකි ඉක්මනින් පාලනය කිරීමට අපි සම්පූර්ණයෙන්ම කැපවී සිටිමු. මොහොතක දැනුම්දීමකින් කමිටුව නැවත රැස් කිරීමට මම පසුබට නොවෙමි යැයි ඔහු වැඩි දුරටත් පවසා ඇත.
      වෛරසය ගැන ඔබ දැනගත යුතු සියල්ල, එය සංචාරක හා වාණිජ්‍යයට බලපාන්නේ කෙසේද සහ ඊළඟට කුමක් සිදුවේද යන්න මෙහි  පහත දැක්වේ.
                         චීන බලධාරීන් මෙතෙක් පවසා ඇත්තේ පුද්ගලයින් 600 කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් ආසාදනය වී ඇති බවත්, අලුතින් හඳුනාගත් රෝගයෙන් පුද්ගලයින් 17 දෙනෙකු මියගොස් ඇති බවත් එය ප්‍රථම වරට හඳුනාගෙන ඇත්තේ දෙසැම්බර් 31 වනදා සිට බවත් ය. දකුණු කොරියාව, ජපානය, තායිවානය, තායිලන්තය, සවුදි අරාබිය, වියට්නාමය යන රටවල් වලින්ද ආසාධිතයින් හමුවී ඇත. ලන්ඩනයේ ඉම්පීරියල් කොලේජ් හි එක්සත් ජනපද රෝග ආකෘති නිර්මාණ විශේෂඥයින් පවසන්නේ  චීනය ප්‍රකාශ කරනවාට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් එනම් 4000 පමන ආසාධිතයින් සිටිය හැකි බවයි.

කොරෝනා වයිරස් යනු කුමක්ද?
කොරෝනා වයිරස් යනු ශ්වසන පද්ධතියේ ආසාදන ඇති කරන වෛරස් පවුලකි. අළුතින් හඳුනාගත් 2019-nCOV ද ඇතුළුව දන්නා කොරෝනා වෛරස් හතක් තිබේ.  SARS (දරුණු උග්‍ර ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය) යනු 2002 සිට 2003 දක්වා මාරාන්තික පැතිරීමක් හේතුවෙන් 8,098 ක් ආසාදනය වී 774 දෙනෙකු ජීවිතක්ෂයට පත්කල වෛරසයකි. 2012 දී ප්‍රථම වරට හඳුනාගත් MEර්‍S (මැද පෙරදිග ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය ලෙසද හැඳින්වේ) තවත් මෑතදී හා පැතිරුණු කොරෝනා වෛරස් රෝගයකි. මෙම සතිය තරම් මෑතදී වාර්තා වූ සිද්ධීන් සමඟ. රෝගීන් 2,494 ක් සහ මර්ස් හා සම්බන්ධ මරණ 858 ක් අතුරින් වැඩි ප්‍රමාණයක් සිදුව ඇත්තේ අරාබි අර්ධද්වීපයේ ය. කෙසේ වෙතත්, වුහාන් කොරෝනා වෛරසය මෙම රෝගවලට වඩා වෙනස් වන අතර, එය මීට පෙර මිනිසුන් තුළ දක්නට ලැබී නැත.

මෙම රෝගය කෙතරම් මාරාන්තිකද?
කෙටි පිළිතුර නම්, අපි නොදනිමු. ආසාදනය වී ඇති බවට වාර්තා වී ඇති පුද්ගලයින්ගේ සංඛ්‍යාව දෙස බැලුවහොත් (ආසන්න වශයෙන් 600 ක්, මෙම සංඛ්‍යාව ඉහළ යනු ඇතැයි විශ්වාසයි) සහ මරණ සංඛ්‍යාව (17) හා සසඳන විට, ඔබට මරණ අනුපාතය නමින් අංකයක් ගණනය කළ හැකිය. මේ වන විට, මරණ අනුපාතය 3% ට වඩා ටිකක් අඩුය. ඒ කියන්නේ නව කොරෝනා වයිරසයට ගොදුරු වූවන්ගෙන් 3% ක් මිය යන බව. නමුත් මෙම සංඛ්‍යාව මේ වන විට බොහෝ දුරට අර්ථ විරහිත ය, මන්ද යත්, තව කොපමණ සංඛ්‍යාවක් ආසාදනය වී ඇත්ද සහ ඉදිරි සති කිහිපය තුළ මරණ කොපමණ ප්‍රමාණයක් සිදුවනු ඇත්දැයි අපි තවමත් නොදනිමු. අප දන්නා එක් දෙයක්: වෙනත් බොහෝ රෝගාබාධ මෙන්ම, 2019-nCOV රෝගීන් වයස්ගත  හෝ වෙනත් රෝගවලින් පීඩා විඳින්නේ නම් ඔවුන් මියයාමට වැඩි ඉඩක් ඇත.

 බෝවීම පටන් ගත්තේ කෙසේද?
රෝග පාලනය හා වැළැක්වීමේ මධ්‍යස්ථාන (CDC) පවසන්නේ 2019-nCOV හි ආරම්භක අවස්ථා වුහාන් හි හුවානාන් මුහුදු ආහාර වෙළඳපොළට සම්බන්ධ බවයි.  මෙම පැතිරීම ආරම්භ වූයේ වෛරසය සත්වයාගෙන් මිනිසාට සම්ප්‍රේෂණය වූ  සිද්ධියකිනි. මෙම බෝවීම සිදුවන්නේ මිනිසාට-සත්වයන්ට සමීප සම්බන්ධතා හරහාය, විශේෂයෙන් සජීවී හා මියගිය සතුන් ආහාර සඳහා විකුණනු ලබන වෙළඳපලවල නි. ඉබෝලා මිනිසුන්ට වවුලන් හා මිනිසුන් නොවන ක්ෂීරපායීන්ගෙන්  පැතිරී ඇති අතර, මර්ස් ඔටුවන්ගෙන් මිනිසුන්ට බෝවිය.සහ SAS පාම් ගුහාවලින් බෝවෙයි , කුඩා ක්ෂීරපායින්  චීනයේ ප්‍රණීත ආහාරයක් ලෙස සැලකේ. 2019-nCoV පැතිරීම සීමා කිරීම සඳහා වුහාන් වෙළඳපොළ ජනවාරි 1 වන දින වසා දමන ලද නමුත් එය වෙනත් ස්ථාන කරා පැතිරී ඇතිබවට හඳුනාගෙන ඇත, එයින් අදහස් වන්නේ වෛරසය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට පැතිර යා හැකි බවයි.

මෙය සර්පයින් හරහා බෝ වූවායැයි පවසන්නේ ඇයි?
බදාදා ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ශාස්ත්‍රීය ලිපියක, චීන පර්යේෂකයන් 2019-න්CඔV සහ සර්පයන්ගෙන් සොයාගත් කිරීටක වයිරස අතර ජානමය සමානකම් වාර්තා කර ඇත. මෙම ලිපිය පූර්ව මුද්‍රණයක් වන අතර එය තවමත් සම-සමාලෝචනය කර හෝ කිසිදු ආකාරයකින් විමසා බලා නැත. එපමණක්ද නොව, සීතල-ලේ සහිත සහ උණුසුම්-ලේ සහිත ධාරකයන් අතර වෛරසයකට පැනිය හැකිද යන්න පිළිබඳව වෙනත් විද්‍යාඥයින් සැක පහළ කරති.

රෝගය පැතිරෙන්නේ කෙසේද? මා මුඛ ආවරණයක් පැළඳීම ආරම්භ කළ යුතුද?
      විද්‍යාඥයන් තවමත් මෙය වටහා ගැනීමට උත්සාහ කරති. වෛරසය සම්ප්‍රේෂණය වන්නේ කෙසේද යන්න හෝ එය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට කොතරම් පහසුවෙන් ගමන් කළ හැකිද යන්න පැහැදිලි නැත. රෝගී රෝගීන් රැකබලා ගැනීම කළ වුහාන් හි  සෞඛ්‍ය සේවකයින් අවම වශයෙන් 15 දෙනෙකු වත් රෝගාතුර වී ඇති අතර, ආසාදිතයින්ගෙන් සමහරක් මුහුදු ආහාර වෙළඳපොළට නොපැමිණීම නිසා එය පුද්ගලයෙකුගෙන් (සතෙකුගෙන් පමණක් නොව) ගමන් කරන බව අපි දනිමු.පුද්ගලයෙකු කිවිසුම් යාම හෝ කැස්ස යන විට කොරෝනා වයිරස සාමාන්‍යයෙන් වාතය හරහා පැතිරෙයි. මෙම රෝගය එකම ආකාරයකින් ක්‍රියාත්මක වන්නේ නම්, මුහුණු ආවරණ මඟින් යම් ආරක්ෂාවක් ලබා දිය හැකිය. සාමාන්‍ය ශල්‍ය මුඛ ආවරණ වලට වඩා ශ්වසන කපාට සහිත මුඛ ආවරණ වඩා සුදුසුය. කැස්ස සහ කිවිසුම් යන ජල බිඳිති අනෙක් පුද්ගලයින් ස්පර්ශ කරන පෘෂ්ඨයන් මතට නැඹුරු වන හෙයින්, නිතර අත් සේදීම ද හොඳ අදහසකි.

පැතිරී යාම වැළැක්වීම සඳහා රජයන් සහ සෞඛ්‍ය සමාගම් ඊළඟ පියවර ගන්නේ කෙසේද?
      මේ වන විට, 2019-nCOV සඳහා නිශ්චිත ප්‍රතිකාරයක් නොමැති අතර එන්නතක් නොමැත. බ්‍රහස්පතින්දා, වුහාන් වෙත සහ ඉන් පිටත සියලුම ගුවන් ගමන් සහ මගී දුම්රිය සේවා ඇතුළුව වසා දමා ඇත. අනෙකුත් චීන නගර වන හුවාංගාං සහ ඊෂෝ ද වසා දමා ඇත. එක්සත් ජනපදයේ, වුහාන් සිට පැමිණෙන සියලුම මගීන් නගර පහක (ලොස් ඇන්ජලීස්, සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ, නිව් යෝර්ක්, චිකාගෝ සහ ඇට්ලන්ටා) ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළවල් හරහා ගෙන ගොස් රෝග සඳහා පරීක්ෂාවට ලක් කරනු ඇත.
 නව වෛරසය සඳහා එන්නතක් නිපදවීම ආරම්භ කිරීම සඳහා අවශ්‍ය  මුදල් Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) (වසංගත සූදානම නවෝත්පාදන සඳහා වූ සන්ධානයෙන්) ලබාගත් බව MRNA එන්නත් නිෂ්පාදකයෙකු වන මෝඩර්නා බ්‍රහස්පතින්දා නිවේදනය කළේය.
          එමෙන්ම මෙම වෛරසය චීන ආර්ථිකයට ද බලපානු ඇතැයි ආර්ථික විශේෂඥයෝ පවසති.
තොරතුරු Forbes.com  වෙබ් අඩවියෙනි.



Sunday, January 12, 2020

ඔස්ට්‍රේලියානු කැලෑ ඔටුවන්ගේ ඉතිහාස කතාව

   
ඕස්ට්‍රේලියාවේ ජීවත්වෙන ඔටුවන්ගේ පමණ ඉක්මවා යන ජල පරිභෝජනය හේතුවෙන්, ඔටුවන් විශාල ප්‍රමාණයක් ඝාතනය කරන්නට ගත් තීරණය කාගෙත් සංවේදී මාතෘකාවක් බවට පත්වී තිබෙනවා.
ඔටුවා ඕස්ට්‍රේලියාවට ආවේණික සත්ත්වයෙක් නොවේ. එසේ නම් පාලනය කිරීමට අපහසු අධික ඔටු ගහනයක් ඕස්ට්‍රේලියාවේ වර්ධනය උනේ කොහොමද කියලා සොයා බලන්න හිතුනේ කුතුහලය නිසාමයි.
ඕස්ට්‍රේලියාව නිජබිම කරගෙන ජීවත් උනේ ආදිවාසීන් එහෙම නැතිනම් ඇබරින්ජියානුවන්. බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික ජේම්ස් කුක් ඕස්ට්‍රේලියාව හොයාගත් 
පසු බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයින් එහි ජනාවාස ඇති කරන්න පටන් ගන්නවා. එහිදී ඔවුන්ට රට තොට ගවේෂණයට, ජීවත්වීමට සහ වගා කිරීමට සුදුසු ප්‍රදේශ සොයා ගැනීමේ අවශ්‍යතාව මතුවෙනවා. අද මෙන් දියුණු ප්‍රවාහන පහසුකම් නොතිබූ එකළ ඔවුන් භාණ්ඩ සහ මිනිසුන් ප්‍රවාහනයට යොදාගන්නේ අශ්වයින් සහ ගවයින් යෙදූ කරත්ත. එහෙත් විශාල බරක් පටවාගෙන දුෂ්කර මාර්ග හරහා දුර යන ගමන් වලට අශ්වයින් සහ ගොනුන් සුදුසු වන්නේ නැහැ. වියළි ප්‍රදේශ වලදී ඔවුන්ට ආහාර හා ජලය සැපයීමේ ගැටළුද ඇතිවෙනවා.
                 එම ගැටළුවට පිළියමක් විදිහට 1870 ත් 1920 ත් අතර කාලයේ තමයි 20,000 ක පමන ඔටුවන් ප්‍රමාණයක් ඉන්දියාවෙන්, ඇෆ්ගනිස්ථානයෙන්, සහ අරාබි කලාපයෙන් ඕස්ට්‍රේලියාවට ආනය කෙරෙන්නේ. ඔටුවන් සමග ඔවුන් බලාගන්නන් 2000 පමනද ඕස්ට්‍රේලියාවට පැමිනෙනවා.
                  ඕස්ට්‍රේලියාවේ දේශගුණය ඔටුවන්ට ගැලපෙනවා. සතියක් පමන වුවත් ජලය නොමැතිව ජීවත් වීමට හැකි වීමත් බඩු පටවාගෙන ඕනෑම දුෂ්කර භූමි ප්‍රදේශයක ඇවිද යාමේ හැකියාවත් නිසා ඔටුවන්ගෙන් ඔවුන්ට විශාල පිටුවහලක් ලැබෙනවා.
               ඔටුවන්ගෙ සහ ඔවුන් මෙහෙයවන්නන් ඕස්ට්‍රේලියාව තුල සැකලිය යුතු සංස්කෘතික සහ ආර්ථික දායකත්වයක් ලබා දෙනවා.
වියළි ඕස්ට්‍රේලියාවේ ආර්ථික සංවර්ධනයට පහසු වන පරිදි හුදකලා ජනාවාස අතර සැපයුම්, ප්‍රවාහනයට සහ සන්නිවේදනය පහසු කිරීම සඳහා පැමිනි ඔටුවන් ඕස්ට්‍රේලියානු භූ දර්ශනයද පොහොසත් කරනවා.
ඔවුන් ලොම් සහ ජලය, විදුලි පණිවුඩ කණු සහ දුම්‍රිය සිලිපර තේ සහ දුම්කොළ රැගෙන ගියහ. ආදිවාසීන් ඔවුන්ගේ උපකරණ සඳහා ඔටුවන්ගේ ලොම් යොදා ගන්නවා. අදද ඇඩිලේඩ් සහ ඩාවින් අතර රට පුරා සිරස් අතට දිවෙන සුඛෝපභෝගී දුම්‍රියට "Ghan" යන නම තබා ඇත්තේ ඔටුවන් බලාගන්නන් ට කරන ගෞරවයක් වශයෙනි.
1930 පසු දුම්රිය සහ මෝටර් රථ පැමිණි පසු ඔටුවන් ගෙන් ලබාගත් සේවය තව දුරටත් උවමනා වෙන්නේ නැහැ. වැඩට යොදාගත් ඔටුවන් වනාන්තර වලට මුදාහරිනවා. එම ඔටුවන් ගේ ගහනය දශක නමයක් තිස්සේ වර්ධනය වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස තමයි අද ඕස්ට්‍රේලියාව ට කරදරයක් වෙන තරමටම ඔටුවන් සිටින්නේ.
               ඔවුන් සඳහා වෙනත් විකල්පයක් නොමැති නිසා මරණ්න තීරණය කෙරෙනවා. අමානුෂික ක්‍රියාවක් උනත් ඕස්ට්‍රේලියාවේ ජල මට්ටම අඩු වීමත් ඔටුවන්ගේ කලහකාරී හැසිරීමත් ඔවුන් කරන හානියත් හේතුවෙන් වෙන විකල්පයක් ඔවුන්ට නැති බව පැවසෙනවා.

ගැටලුවකට යොදාගත් තාවකාලික විසඳුමක් මහා කරදරයක් බවට පත්වෙන්නේ ඔය විදිහට තමයි.