අද ඔක්තෝම්බර් දහය "ලෝක මානසික සෞඛ්‍ය දිනය".
මෙවර තේමාව වනුයේ සිය දිවි නසාගැනීම් වැළැක්වීමයි.සියදිවි නසාගැනීමේ හැසිරීම මානව ඉතිහාසය පුරාම පැවතුනද, සංකීර්ණ සාධක කිහිපයක් හේතුවෙන් එය ලෝකයේ සෑම ප්‍රදේශයකම ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගොස් ඇති අතර පසුගිය දශක කිහිපය තුළ භයානක සංඛ්‍යානමය මට්ටම් කරා ළඟා වී තිබේ.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය වසර ගණනාවක් තිස්සේ සියදිවි නසාගැනීම් ප්‍රමුඛතා ප්‍රශ්නයක් බවට පත් කර ඇති අතර, එය දශක ගණනාවක් තිස්සේ බොහෝ අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රයන්ගේ උනන්දුව ආකර්ෂණය කර ඇති මාතෘකාවක් බවට පත්ව තිබේ.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුව, වසරකට පුද්ගලයන් 800,000 කට වඩා සියදිවි නසාගැනීම් නිසා මිය යන අතර ඉන් බහුතරය අවුරුදු පහළොවක් හෝ විසි නවයක් වයසැති පුද්ගලයින් බව තහවුරු කරගෙන ඇත.
සියදිවි නසාගැනීමේ හැසිරීම් ප්‍රදර්ශනය කරන්නේ වැඩිහිටියන් පමණක් බව බොහෝ විට විශ්වාස කෙරෙන නමුත් ප්‍රචණ්ඩත්වය, ලිංගික අපයෝජනය, හිරිහැර කිරීම සහ සයිබර් හිරිහැර කිරීම් හේතුවෙන් බොහෝ ළමයින් හා තරුණයින් මෙවැනි හැසිරීම් දක්වන බව සොයාගෙන ඇත.
සියදිවි නසා ගැනීම යනු ගෝලීය මහජන සෞඛ්‍ය ගැටළුවක් වන අතර සියදිවි නසාගැනීම් වැළැක්වීම සහ මහජනතාවගේ මානසික සෞඛ්‍යය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා උපාය මාර්ග ස්ථාපිත කිරීම අරමුණු කරගත් ප්‍රතිපත්ති හා නියමයන් සැකසීම පිළිබඳ ජාතික සෞඛ්‍ය බලධාරීන්ගේ විශේෂ අවධානයට ලක්විය යුතුය.
සියදිවි නසා ගැනීමකට හේතු වන සංකීර්ණ සාධක ගණනාවක් ඇත.
සියදිවි නසා ගැනීම වැළැක්විය හැකි අතර එබැවින් එය වළක්වා ගත හැකිය. බොහෝ විට, මානසික රෝගවලින් පෙළෙන පුද්ගලයින්ට මානසික සෞඛ්‍ය සේවාවන් සඳහා සහභාගී වීමට අවස්ථා විරලය හෝ ඔවුන් සහ පවුලේ උදවිය ඔවුන් මානසික රෝගයකින් පෙළෙන බවට වටහාගෙන නැත.
බොහෝ සියදිවි නසා ගන්නා පුද්ගලයින් ඔවුන්ගේ අභිප්‍රායන් පිළිබඳ අනතුරු ඇඟවීමේ සංඥා ලබා දේ. සියදිවි නසාගැනීම් වලක්වා ගත හැකි හොඳම ක්‍රමය නම් මෙම අනතුරු ඇඟවීමේ සංඥා හඳුනාගෙන ඒවා හඳුනාගතහොත් ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතු ආකාරය දැන ගැනීමයි. මිතුරෙකු හෝ පවුලේ සාමාජිකයෙකු සියදිවි නසා ගැනීමක් යැයි ඔබ විශ්වාස කරන්නේ නම්, විකල්ප පෙන්වා දීම, ඔබ සැලකිලිමත් බව පෙන්වීම සහ වෛද්‍යවරයකු හෝ මනෝ විද්‍යාඥයෙකු සම්බන්ධ කර ගැනීමෙන් සියදිවි නසාගැනීම් වැළැක්වීමේ කාර්යභාරයක් ඉටු කළ හැකිය.
සියදිවි නසා ගැනීම සඳහා ප්‍රධාන අනතුරු ඇඟවීමේ සංඥා අතරට තමාව මරා දැමීම හෝ හානියක් කිරීම, මරණය හෝ මරණය ගැන බොහෝ දේ ලිවීම හෝ ලිවීම සහ සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයකදී භාවිතා කළ හැකි ආයුධ සහ මත්ද්‍රව්‍ය වැනි දේ ළඟ තබා ගැනීම ආදිය වේ. පුද්ගලයාට මානසික අවපීඩනය හෝ බයිපෝල අක්‍රමිකතාව වැනි මානසික ආබාධයක් තිබේ නම්, මත්පැන් මත යැපීමෙන් පීඩා විඳින්නේ නම්, මීට පෙර සියදිවි නසා ගැනීමට උත්සාහ කර තිබේ නම් හෝ සියදිවි නසාගැනීමේ පවුල් ඉතිහාසයක් තිබේ නම් මෙම සංඥා ඊටත් වඩා භයානක ය.
සිය දිවි නසා ගැනීමේ සිතුවිලි සහ හැඟීම් ගැන මිතුරෙකු හෝ පවුලේ සාමාජිකයෙකු සමඟ කතා කිරීම ඕනෑම කෙනෙකුට අතිශයින් දුෂ්කර විය හැකිය. යමෙකු සියදිවි නසා ගන්නේ දැයි ඔබට විශ්වාස නැත්නම්, සොයා ගැනීමට ඇති හොඳම ක්‍රමය විමසීමයි. ඔබ සැලකිලිමත් බව පෙන්වීමෙන් ඔබට පුද්ගලයෙකු සියදිවි නසා ගත නොහැක. ඇත්ත වශයෙන්ම, සියදිවි නසා ගන්නා පුද්ගලයෙකුට ඔහුගේ හෝ ඇයගේ හැඟීම් ප්‍රකාශ කිරීමට අවස්ථාවක් ලබා දීමෙන් තනිකමෙන් සහ නිෂේධාත්මක හැඟීම්වලින් සහනයක් ලබා ගත හැකි අතර සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයක් වළක්වා ගත හැකිය.
තොරතුරු සහ මූලාශ්‍ර අන්තර්ජාලයෙනි
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය වසර ගණනාවක් තිස්සේ සියදිවි නසාගැනීම් ප්‍රමුඛතා ප්‍රශ්නයක් බවට පත් කර ඇති අතර, එය දශක ගණනාවක් තිස්සේ බොහෝ අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රයන්ගේ උනන්දුව ආකර්ෂණය කර ඇති මාතෘකාවක් බවට පත්ව තිබේ.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුව, වසරකට පුද්ගලයන් 800,000 කට වඩා සියදිවි නසාගැනීම් නිසා මිය යන අතර ඉන් බහුතරය අවුරුදු පහළොවක් හෝ විසි නවයක් වයසැති පුද්ගලයින් බව තහවුරු කරගෙන ඇත.
සියදිවි නසාගැනීමේ හැසිරීම් ප්‍රදර්ශනය කරන්නේ වැඩිහිටියන් පමණක් බව බොහෝ විට විශ්වාස කෙරෙන නමුත් ප්‍රචණ්ඩත්වය, ලිංගික අපයෝජනය, හිරිහැර කිරීම සහ සයිබර් හිරිහැර කිරීම් හේතුවෙන් බොහෝ ළමයින් හා තරුණයින් මෙවැනි හැසිරීම් දක්වන බව සොයාගෙන ඇත.
සියදිවි නසා ගැනීම යනු ගෝලීය මහජන සෞඛ්‍ය ගැටළුවක් වන අතර සියදිවි නසාගැනීම් වැළැක්වීම සහ මහජනතාවගේ මානසික සෞඛ්‍යය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා උපාය මාර්ග ස්ථාපිත කිරීම අරමුණු කරගත් ප්‍රතිපත්ති හා නියමයන් සැකසීම පිළිබඳ ජාතික සෞඛ්‍ය බලධාරීන්ගේ විශේෂ අවධානයට ලක්විය යුතුය.
සියදිවි නසා ගැනීමකට හේතු වන සංකීර්ණ සාධක ගණනාවක් ඇත.
සියදිවි නසා ගැනීම වැළැක්විය හැකි අතර එබැවින් එය වළක්වා ගත හැකිය. බොහෝ විට, මානසික රෝගවලින් පෙළෙන පුද්ගලයින්ට මානසික සෞඛ්‍ය සේවාවන් සඳහා සහභාගී වීමට අවස්ථා විරලය හෝ ඔවුන් සහ පවුලේ උදවිය ඔවුන් මානසික රෝගයකින් පෙළෙන බවට වටහාගෙන නැත.
බොහෝ සියදිවි නසා ගන්නා පුද්ගලයින් ඔවුන්ගේ අභිප්‍රායන් පිළිබඳ අනතුරු ඇඟවීමේ සංඥා ලබා දේ. සියදිවි නසාගැනීම් වලක්වා ගත හැකි හොඳම ක්‍රමය නම් මෙම අනතුරු ඇඟවීමේ සංඥා හඳුනාගෙන ඒවා හඳුනාගතහොත් ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතු ආකාරය දැන ගැනීමයි. මිතුරෙකු හෝ පවුලේ සාමාජිකයෙකු සියදිවි නසා ගැනීමක් යැයි ඔබ විශ්වාස කරන්නේ නම්, විකල්ප පෙන්වා දීම, ඔබ සැලකිලිමත් බව පෙන්වීම සහ වෛද්‍යවරයකු හෝ මනෝ විද්‍යාඥයෙකු සම්බන්ධ කර ගැනීමෙන් සියදිවි නසාගැනීම් වැළැක්වීමේ කාර්යභාරයක් ඉටු කළ හැකිය.
සියදිවි නසා ගැනීම සඳහා ප්‍රධාන අනතුරු ඇඟවීමේ සංඥා අතරට තමාව මරා දැමීම හෝ හානියක් කිරීම, මරණය හෝ මරණය ගැන බොහෝ දේ ලිවීම හෝ ලිවීම සහ සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයකදී භාවිතා කළ හැකි ආයුධ සහ මත්ද්‍රව්‍ය වැනි දේ ළඟ තබා ගැනීම ආදිය වේ. පුද්ගලයාට මානසික අවපීඩනය හෝ බයිපෝල අක්‍රමිකතාව වැනි මානසික ආබාධයක් තිබේ නම්, මත්පැන් මත යැපීමෙන් පීඩා විඳින්නේ නම්, මීට පෙර සියදිවි නසා ගැනීමට උත්සාහ කර තිබේ නම් හෝ සියදිවි නසාගැනීමේ පවුල් ඉතිහාසයක් තිබේ නම් මෙම සංඥා ඊටත් වඩා භයානක ය.
සිය දිවි නසා ගැනීමේ සිතුවිලි සහ හැඟීම් ගැන මිතුරෙකු හෝ පවුලේ සාමාජිකයෙකු සමඟ කතා කිරීම ඕනෑම කෙනෙකුට අතිශයින් දුෂ්කර විය හැකිය. යමෙකු සියදිවි නසා ගන්නේ දැයි ඔබට විශ්වාස නැත්නම්, සොයා ගැනීමට ඇති හොඳම ක්‍රමය විමසීමයි. ඔබ සැලකිලිමත් බව පෙන්වීමෙන් ඔබට පුද්ගලයෙකු සියදිවි නසා ගත නොහැක. ඇත්ත වශයෙන්ම, සියදිවි නසා ගන්නා පුද්ගලයෙකුට ඔහුගේ හෝ ඇයගේ හැඟීම් ප්‍රකාශ කිරීමට අවස්ථාවක් ලබා දීමෙන් තනිකමෙන් සහ නිෂේධාත්මක හැඟීම්වලින් සහනයක් ලබා ගත හැකි අතර සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයක් වළක්වා ගත හැකිය.
තොරතුරු සහ මූලාශ්‍ර අන්තර්ජාලයෙනි
රසිකගෙන් පාර අසාගෙන ඔබේ ලිපිය කියවීමට ආවේ, අගනා කාලෝචිත ලිපියක්, ස්තූතියි.
ReplyDeleteගොඩක් ස්තූතියි.
Deleteඅපේ තාත්තාත් සියදිවි නසා ගත්තෙක්. මට අවුරුදු 22 දී. ඒ ගැන තොරතුරු මා ලියන බ්ලොගයෙදී ලිව්වාම 'කොලොම්පුරේ' අසංග රණසිංහ ආරච්චි හිතවතායි ඔබේ අඩවියේ ලින්ක් එක පෙන්වා තිබ්බේ! https://nidigepanchathanthare.blogspot.com/2019/10/blog-post_9.html
ReplyDeleteලිපිය හොඳයි.
'සියදිවි නසා ගන්නා පුද්ගලයෙකුට ඔහුගේ හෝ ඇයගේ හැඟීම් ප්‍රකාශ කිරීමට අවස්ථාවක් ලබා දීමෙන් තනිකමෙන් සහ නිෂේධාත්මක හැඟීම්වලින් සහනයක් ලබා ගත හැකි අතර සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයක් වළක්වා ගත හැකිය.'
ඔබේ ලිපියේ අන්තිම වැකි කියවන විට මට මතක් වෙන්නේ එවන් අවස්තාවක් මඟ හැරීම නිසා තවමත් මා තැවෙන අත්දැකීමක්. මගේ මිතුරෙක් වස බීලා මියගියා. ඒ ගැන විස්තරාත්මකව කියවන්න ආරාධනා කරනවා. මෙන්න ලින්කුව: http://nidigepanchathanthare.blogspot.com/2018/11/colombo_4.html
ගොඩක් ස්තූතියි. මගෙත් ඥාති සහෝදරයෝ දෙන්නෙක්ම සිය දිවි හානිකර ගත්තා. පස්සේ තමයි අපට තේරුනෙත් එයාලා වෙනුවෙන් අපිට යමක් කරන්න තිබුනා නේද කියලා.
Delete